Βιβλικά Διδάγματα

Το 2000 ΠΧ ο Φαράω της Αιγύπτου είδε ένα περιέργο όνειρο: επτά ισχνές και λιπόσαρκες αγελάδες που κατέτρωγαν επτά παχιές. Δε βαριέσαι, μονολόγησε, θα με πείραξαν τα σουτζουκάκια αυτού του μάγειρα του Πετεφρή, και ξανάπεσε για ύπνο. Ο εφιάλτης όμως επέμενε με διαφορετική μορφή: επτά στάχυα λεπτά και καμένα κατάπιναν επτά στάχυα, παχιά και μεστά. Κατατρομαγμένος, κάλεσε το επόμενο πρωί σε συμβούλιο όλους τους σοφούς, μάγους και λοιπούς αρχικοπρίτες του παλατιού για να ερμηνεύσουν τα όνειρα. Κανείς όμως δεν κατάφερε να δώσει μια ικανοποιητική απάντηση, ώσπου ένας υπηρέτης του πρότεινε να αναζητήσει τη βοήθεια ενός δούλου: του Ιωσήφ. Ο Ιωσήφ ερμήνευσε το όνειρο ως εξής: επτά χρόνια αφθονίας θα ακολουθηθούν από επτά χρόνια πείνας και δυστυχίας. Αυτό που όφειλε να κάνει ο Φαραώ ήταν να μαζεύει το ένα πέμπτο της σοδειάς στα επτά χρόνια της ευημερίας και να το αποθηκεύσει έτσι ώστε να καταναλωθεί στο ζοφερό μέλλον*.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στο αρχαίο κείμενο παρατηρούμε τα σπάργανα της οικονομικής έννοιας του "consumption smoothing" η οποία πρωτοεισήχθει στην οικονομική σκέψη από τον Irving Fisher το 1930. Η βασική ιδέα είναι ότι είναι προτιμότερο να καταναλώσεις 100 ευρώ σήμερα και 100 ευρώ αύριο παρά 150 ευρώ σήμερα και 50 ευρώ αύριο (παρότι το συνολικό άθροισμα είναι το ίδιο). Με άλλα λόγια η μεταβλητότητα στην κατανάλωση είναι δυσάρεστη και τείνουμε να την αποφεύγουμε. Αλλά πως όμως θα μεταφέρουμε κατανάλωση από τη μια χρονική περίοδο στην άλλη; Η απάντηση είναι μέσω του δανεισμού.

Πράγματι, αυτό που έκανε ο Ιωσήφ δεν ήταν παρά ένα είδος εσωτερικού δανεισμού με μηδέν επιτόκιο (όσο στάρι αποθήκευσε στην αρχή τόσο είχε και στο τέλος). Μάλιστα, στη σημερινή εποχή τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα, αφού μπορούμε να "αποθηκεύσουμε" κατανάλωση κερδίζοντας μάλιστα και ένα επιτόκιο (το αντίστοιχο του να γίνουν τα 100 δεμάτια στάρι 105 δεμάτια στο τέλος της περιόδου). Προφανώς εκείνη την εποχή, κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό οπότε ο Ιωσήφ αρκέστηκε στο μηδενικό επιτόκιο.

Μέσα από αυτή την απλή ιστορία και ανιχνεύοντας τις οικονομικές αναλογίες, μπορεί κανείς να αντιληφθεί το πόσο ασύνετη ήταν η πολιτική που ακολουθήσαμε σαν χώρα τα τελευταία χρόνια. Τα χρόνια της οικονομικής ευημερίας θα έπρεπε να μειώνουμε το δανεισμό (τρόπον τινά να μεταφέρουμε κατανάλωση από το παρόν στο μέλλον), ενώ την περίοδο της ύφεσης θα έπρεπε να αυξάνουμε το δανεισμό (δηλαδή να καταναλώνουμε αυτά που αποθηκεύσαμε). Εμείς όμως κάνουμε ακριβώς το αντίθετο! Προσπαθούμε να μειώσουμε το δανεισμό σε περίοδο ύφεσης..

* Η αυθεντική εκδοχή της ιστορίας του Ιωσήφ:
Γένεσις, Κεφάλαιο 41