Πρόσφατα εξέφρασα την άποψη ότι θα επιθυμούσα ουσιαστικούς περιορισμούς (και σε ορισμένες περιπτώσεις πλήρη κατάργηση) αρκετών από τα σύγχρονα και περίπλοκα χρηματοοικονομικά παράγωγα. Αν και κάπως υπερβολική σαν γνώμη, θα ήθελα στις επόμενες γραμμές να την υπερασπιστώ.
Ο αρχικός σχεδιασμός των παραγώγων είχε ως σκοπό να ικανοποιήσει μια συγκεκριμένη ανάγκη. Την προστασία των επενδυτών έναντι στην ολοένα και πιο έντονη μεταβλητότητα των αγορών που ξεκίνησε να παρατηρείτε από τη δεκαετία του ’70 και ύστερα. Η λογική αυτών των χρηματοοικονομικών εργαλείων παρόλη την τεχνική τους πολυπλοκότητα είναι κατά βάση απλή: μια long θέση σε κάποιο περιουσιακό στοιχείο μπορεί να αντισταθμιστεί από μια επιπρόσθετη short θέση με σκοπό την ουδετεροποίηση του κινδύνου. Μέχρι αυτό το σημείο, βλέπουμε μια ξεκάθαρη οικονομική χρησιμότητα. Διότι, όσο οι traders των αγορών λατρεύουν τη μεταβλητότητα (συνεπάγεται και δυνατότητα υψηλών και γρήγορων κερδών), τόσο τη σιχαίνονται οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές και ακόμα περισσότερο οι επενδυτές της πραγματικής οικονομίας. Και αυτό διότι για τους τελευταίους είναι πάρα πολύ σημαντικό να γνωρίζουν –στο μέτρο του δυνατού- τις μελλοντικές καθαρές ταμειακές ροές μιας επένδυσης προκειμένου να αποφασίσουν αν θα αναλάβουν το project ή όχι. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι αεροπορικές. Μπορεί να γίνουν διεξοδικές αναλύσεις της μελλοντικής ζήτησης μιας αγοράς, να καταρτιστεί ένα πολύ καλό business plan, να βρεθούν γραμμές χρηματοδότησης και τελικά μια απότομη (και μη αναμενόμενη) άνοδο της τιμής του πετρελαίου να τα τινάξει όλα στον αέρα. Στο βαθμό λοιπόν που τα χρηματοοικονομικά προϊόντα μπορούν να υποβοηθήσουν τις επενδύσεις της πραγματικής οικονομίας, μειώνοντας την αβεβαιότητα του οικονομικού περιβάλλοντος είναι χρήσιμα και συμβάλλουν στην οικονομική αποτελεσματικότητα. Αλλά μέχρι εκεί.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, τι ποσοστό των συναλλαγών αφορά πραγματική αντιστάθμιση κινδύνου και τι καθαρή κερδοσκοπία; Παρόλο που δεν έχω υπόψη μου κάποια εμπειρική μελέτη που να δίνει μια ποσοτική απάντηση στο ερώτημα, διαισθητικά θα έλεγα ότι η πλάστιγγα γέρνει υπέρ της κερδοσκοπίας. Και αν πράγματι είναι έτσι, τότε μήπως μέρος της παρατηρούμενης μεταβλητότητας των πρωτογενών αγορών, οφείλεται στις δευτερογενείς αγορές; Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εντυπωσιακό παράδοξο: τα ίδια χρηματοοικονομικά εργαλεία που σχεδιάστηκαν για να προστατεύουν από τη μεταβλητότητα, είναι αυτά που την παράγουν κιόλας!
Ας επιστρέψουμε στο θέμα της κερδοσκοπίας. Θα αναρωτηθεί κανείς ευλόγα, είναι κακό πράγμα για τις αγορές η κερδοσκοπία; Όταν αγοράζεις μια μετοχή και την πουλάς ύστερα από λίγες ώρες, περί κερδοσκοπίας δεν πρόκειται; Στο κάτω κάτω της γραφής το κυνήγι του κέρδους είναι αναπόσπαστο κομμάτι των αγορών, όχι κάτι ξένο και επικίνδυνο προς αυτές. Ένας ισχυρισμός που ισχύει τόσο για το μακροπρόθεσμο κέρδος (που βέβαια πρόκειται για τη πεμπτουσία των αγορών), όσο και για το βραχυπρόθεσμο κέρδος που στο βαθμό που εφοδιάζει τις αγορές με ρευστότητα είναι επίσης χρήσιμο. Δεν είναι λοιπόν το πρόβλημα αυτή καθαυτή η κερδοσκοπία, αλλά η περιττή και άσκοπη μεταβλητότητα που σε τελική ανάλυση αποτελεί τροχοπέδη της οικονομικής ανάπτυξης και των αληθινών αγορών.
Ας ολοκληρώσω με ένα ηθικό ζήτημα που εγείρεται που παρουσιάζει δύο ευδιάκριτες πτυχές. Θα το προσεγγίσω με ένα υποθετικό ερώτημα. Πως θα σου φαινόταν λοιπόν εσένα αναγνώστη αν εγώ έκανα μια ασφάλεια ζωής όχι για τη δική μου ζωή, αλλά για τη δική σου; Ναι, για τη δική σου. Γιατί, τώρα τελευταία σε βλέπω ολίγον τι χλωμό και αδύνατο και εικάζω ότι μπορεί να έχεις κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Αν είμαι τυχερός μπορεί να έχεις καρκίνο και να γίνω πλούσιος… Αλλά υπάρχει ακόμα χειρότερο από το να εύχομαι το θάνατο σου (και εδώ μετακινούμαστε στη δεύτερη πτυχή), να τον προκαλέσω. Ακούγεται κάπως ακραίο, όμως το κίνητρο υπάρχει και σίγουρα έχουν γίνει δολοφονίες για πολύ πιο ασήμαντους λόγους. Κάπως ανατριχιαστικό δεν είναι; Λοιπόν, ας μου εξηγήσει κάποιος ποια είναι η διαφορά του παραδείγματος που έδωσα με τα naked credit default swaps (επί της ουσίας, ασφάλειες κρατικών ομολόγων που όμως δεν απαιτείται να έχεις το πρωτογενές περιουσιακό στοιχείο στην κατοχή σου, δηλαδή το κρατικό ομόλογο) που από ότι διαβάζω αποτελούν πάνω από το 80% των συναλλαγών της εν λόγω αγοράς;
Έξυπνο το παράδειγμα με την ασφάλεια ζωής. Προφάνώς οι ομοιότητες με τα naked CDS είναι μεγάλες, όπως άλλωστε έγινε και γίνεται κατά κόρον (αφού σίγουρα και σε αυτό αναφέρεσαι) με τα ελληνικά (και ιρλανδικά, πορτογαλικά κλπ) ομόλογα από τα διάφορα γεράκια των αγορών. Ποντάρουν στο θάνατο μας για να βγάλουν λεφτα! Είναι τόσο κυνικό, αλλά και εντελώς αληθινό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ρητορικό ερώτημα είναι: μέχρι ποιού βαθμού μπορείς να περιορίσεις ή να καταργήσεις τα παράγωγα χωρίς να καταστρατηγείς του κανόνες της ελεύθερης αγοράς;
Νομίζω μια απλή λύση είναι να επιτρέπεται η αγορά του παραγωγού μόνο σε όσους έχουν και το υποκείμενο χρεώγραφο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠχ. cds έχουν δικαιώμα να αγοράσουν μόνο όσοι είναι κάτοχοι το σχετικού κρατικού ομόλογου.
Οι υπόλοιποι τον πούλο!!!
Πάντως, αν είναι μία στιγμή στην οικονομική ιστορία που είναι εμφανής η ζημιά που μπορούν να κάνουν τα παράγωγα, αυτή είναι τώρα. Δεν μπορεί να γίνει πιο εμφανές ότι οι μεγαλοεπενδυτές απλά ποντάρουν στην καταστροφή των PIGS και λοιπών προβληματικών για να πλουτίσουν οι ίδιοι...Μιλάμε για τεράστια ηθική ευθύνη.. οι τύποί παίζουν χωρίς καμία τύψη με τις ζωές εκκατομυρίων ανθρώπων!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚοίταξε από την άλλη είναι και τα θεμελιώδη των γουρουνιών εντελώς σκατα !!
ΑπάντησηΔιαγραφήΟπότε και χωρίς αυτούς μάλλον θα έσκαγε το πράγμα.
Αλλά γιατί όμως να τους αφήσεις να κερδίζουν από την καταστροφή σου; Δεν βλέπω το λόγο. Δε βλέπω βασικά καμία, μα εντελώς καμία οικονομική λογική ή χρησιμότητα σε αυτό.