Μόχλευση και Απομόχλευση

Από το καλοκαίρι του 2007 μέχρι σήμερα, οι παγκόσμιες οικονομίες βρίσκονται στη δίνη μιας άνευ προηγουμένου κρίσης χρέους. Αν και έχουν γίνει εκατομμύρια συζητήσεις για το πρόβλημα του χρέους, σπανίως επισημαίνεται το εξής πολύ απλό: ότι στην ουσία του το χρέος δεν είναι παρά μεταφορά κατανάλωσης από το μέλλον στο παρόν. Με τις χρηματαγορές να λειτουργούν ως μια ιδιότυπη χρηματοοικονομική μηχανή του χρόνου. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η κρίση ήταν αναπόφευκτη και ως ένα σημείο μηχανισμός αυτοάμυνας του συστήματος, διότι αν δεν επισυνέβαινε τότε οι σημερινές αδηφάγες γενιές θα είχαν ξεπαστρέψει με ευκολία κάθε πόρο του πλανήτη, μην αφήνοντας ούτε ψίχουλο για τους επόμενους.

Είναι φανερό λοιπόν ότι αφού ο υπερβολικός δανεισμός είναι η αιτία, η απόμοχλευση είναι η φυσιολογική και αναπόφευκτη διέξοδος. Πως μπορεί να επιτευχθεί;

α) Οικονομική ανάπτυξη. Αν ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι υψηλότερος από τα επιτόκια τότε το προϊόν αυξάνεται ταχύτερα του χρέους με αποτέλεσμα τη σχετική σμίκρυνση του τελευταίου.

β) Περικοπές δαπανών και λιτότητα με σκοπό τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων που θα αποπληρώσουν το χρέος.

γ) Πληθωρισμός. Η άνοδος των τιμών λειτουργεί σαν έμμεσο “haircut” του χρέους, αν τα πραγματικά επιτόκια (πραγματικό επιτόκιο=ονομαστικό επιτόκιο-πληθωρισμός)

δ) Αναδιαρθρώσεις χρέους κάθε μορφής και είδους.

Το α) μάλλον πρέπει να το ξεχάσουμε για αρκετό καιρό. Το β) μου φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να λειτουργήσει. Από ιστορικής απόψεως, είχα διαβάσει σε πρόσφατο άρθρο, το μόνο κράτος που κατάφερε συστηματικά να μειώσει το χρέος του μέσω πρωτογενών πλεονασμάτων ήταν η Βρετανική Αυτοκρατορία την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης…

Το γ) είναι μια λύση που έχω υποστηρίξει πολλές φορές στο παρελθόν, όμως πλέον αντιλαμβάνομαι τις δυσκολίες της. Το πόσο καλά θα λειτουργήσει εξαρτάται από τη χρονική διάρθρωση του χρέους. Αν το χρέος είναι μακροπρόθεσμο τότε μπορείς να εγκλωβίσεις τους ομολογιούχους σε αρνητικά πραγματικά επιτόκια και να τους μαδήσεις σιγά σιγά. Αν όμως το χρέος είναι βραχυπρόθεσμο τότε πρέπει να ανανεώνεται συνεχώς, όπερ εστί υψηλότερα επιτόκια.

Το δ) συνιστά μια διελκυστίνδα μεταξύ δανειστών και δανειζόμενων. Ένα bras de fer στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Έχει γραφτεί ότι η αναδιαπραγμάτευση του χρέους τραυματίζει ανεπανόρθωτα την αφερεγγυότητα του δανειζόμενου, με αποτέλεσμα να δανείζεται στο μέλλον με εξαιρετικά απεχθής όρους. Νομίζω ότι ο κίνδυνος αυτός έχει μεγαλοποιηθεί. Οι αγορές έχουν αποδείξει ότι δεν έχουν ισχυρή μνήμη και υπό το θέλγητρο του κέρδους, ξεχνούν εύκολο το αμαρτωλό παρελθόν. Οι νέοι ομολογιούχοι θα εξετάσουν τις νέες δυνατότητες αποπληρωμής του δανειζόμενου και όχι πως αυτές επετεύχθησαν.

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την υιοθέτηση μιας τέτοιας λύσης, κατά τη γνώμη μου, είναι πολιτικό, αφού οι ομολογιούχοι δεν είναι τίποτε παππούδες και γιαγιάδες όπως στο παρελθόν που μπορείς εύκολα να τους ξεγελάσεις. Είναι πανίσχυροι θεσμικοί που έχουν τη δύναμη και τις διασυνδέσεις να επιβάλλουν τη θέληση τους μέσω του πολιτικού συστήματος.

Με τον έναν η με τον άλλο τρόπο, το σύστημα θα πρέπει να απομοχλευθεί. Το πόσο χρονικό διάστημα θα κρατήσει αυτή η διαδικασία είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς, στο κάτω κάτω της γραφής εξαρτάται από συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις που είτε θα παρθούν, είτε δεν θα παρθούν. Αν οι κυβερνώντες αποφασίσουν να προστατεύσουν πάση θυσία τα συμφέροντα των πιστωτών εις βάρος της ευρύτερης ευημερίας, δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά για αυτό.

Το σίγουρο είναι ένα, ότι αν το χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) δεν υποχωρήσει σε σχετικούς όρους (δηλαδή ως προς το προϊόν) σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα δεν μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη σε υγιή βάση.

Περί παραγώγων και άλλων δαιμονίων

Πρόσφατα εξέφρασα την άποψη ότι θα επιθυμούσα ουσιαστικούς περιορισμούς (και σε ορισμένες περιπτώσεις πλήρη κατάργηση) αρκετών από τα σύγχρονα και περίπλοκα χρηματοοικονομικά παράγωγα. Αν και κάπως υπερβολική σαν γνώμη, θα ήθελα στις επόμενες γραμμές να την υπερασπιστώ.


Ο αρχικός σχεδιασμός των παραγώγων είχε ως σκοπό να ικανοποιήσει μια συγκεκριμένη ανάγκη. Την προστασία των επενδυτών έναντι στην ολοένα και πιο έντονη μεταβλητότητα των αγορών που ξεκίνησε να παρατηρείτε από τη δεκαετία του ’70 και ύστερα. Η λογική αυτών των χρηματοοικονομικών εργαλείων παρόλη την τεχνική τους πολυπλοκότητα είναι κατά βάση απλή: μια long θέση σε κάποιο περιουσιακό στοιχείο μπορεί να αντισταθμιστεί από μια επιπρόσθετη short θέση με σκοπό την ουδετεροποίηση του κινδύνου. Μέχρι αυτό το σημείο, βλέπουμε μια ξεκάθαρη οικονομική χρησιμότητα. Διότι, όσο οι traders των αγορών λατρεύουν τη μεταβλητότητα (συνεπάγεται και δυνατότητα υψηλών και γρήγορων κερδών), τόσο τη σιχαίνονται οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές και ακόμα περισσότερο οι επενδυτές της πραγματικής οικονομίας. Και αυτό διότι για τους τελευταίους είναι πάρα πολύ σημαντικό να γνωρίζουν –στο μέτρο του δυνατού- τις μελλοντικές καθαρές ταμειακές ροές μιας επένδυσης προκειμένου να αποφασίσουν αν θα αναλάβουν το project ή όχι. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι αεροπορικές. Μπορεί να γίνουν διεξοδικές αναλύσεις της μελλοντικής ζήτησης μιας αγοράς, να καταρτιστεί ένα πολύ καλό business plan, να βρεθούν γραμμές χρηματοδότησης και τελικά μια απότομη (και μη αναμενόμενη) άνοδο της τιμής του πετρελαίου να τα τινάξει όλα στον αέρα. Στο βαθμό λοιπόν που τα χρηματοοικονομικά προϊόντα μπορούν να υποβοηθήσουν τις επενδύσεις της πραγματικής οικονομίας, μειώνοντας την αβεβαιότητα του οικονομικού περιβάλλοντος είναι χρήσιμα και συμβάλλουν στην οικονομική αποτελεσματικότητα. Αλλά μέχρι εκεί.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, τι ποσοστό των συναλλαγών αφορά πραγματική αντιστάθμιση κινδύνου και τι καθαρή κερδοσκοπία; Παρόλο που δεν έχω υπόψη μου κάποια εμπειρική μελέτη που να δίνει μια ποσοτική απάντηση στο ερώτημα, διαισθητικά θα έλεγα ότι η πλάστιγγα γέρνει υπέρ της κερδοσκοπίας. Και αν πράγματι είναι έτσι, τότε μήπως μέρος της παρατηρούμενης μεταβλητότητας των πρωτογενών αγορών, οφείλεται στις δευτερογενείς αγορές; Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εντυπωσιακό παράδοξο: τα ίδια χρηματοοικονομικά εργαλεία που σχεδιάστηκαν για να προστατεύουν από τη μεταβλητότητα, είναι αυτά που την παράγουν κιόλας!

Ας επιστρέψουμε στο θέμα της κερδοσκοπίας. Θα αναρωτηθεί κανείς ευλόγα, είναι κακό πράγμα για τις αγορές η κερδοσκοπία; Όταν αγοράζεις μια μετοχή και την πουλάς ύστερα από λίγες ώρες, περί κερδοσκοπίας δεν πρόκειται; Στο κάτω κάτω της γραφής το κυνήγι του κέρδους είναι αναπόσπαστο κομμάτι των αγορών, όχι κάτι ξένο και επικίνδυνο προς αυτές. Ένας ισχυρισμός που ισχύει τόσο για το μακροπρόθεσμο κέρδος (που βέβαια πρόκειται για τη πεμπτουσία των αγορών), όσο και για το βραχυπρόθεσμο κέρδος που στο βαθμό που εφοδιάζει τις αγορές με ρευστότητα είναι επίσης χρήσιμο. Δεν είναι λοιπόν το πρόβλημα αυτή καθαυτή η κερδοσκοπία, αλλά η περιττή και άσκοπη μεταβλητότητα που σε τελική ανάλυση αποτελεί τροχοπέδη της οικονομικής ανάπτυξης και των αληθινών αγορών.

Ας ολοκληρώσω με ένα ηθικό ζήτημα που εγείρεται που παρουσιάζει δύο ευδιάκριτες πτυχές. Θα το προσεγγίσω με ένα υποθετικό ερώτημα. Πως θα σου φαινόταν λοιπόν εσένα αναγνώστη αν εγώ έκανα μια ασφάλεια ζωής όχι για τη δική μου ζωή, αλλά για τη δική σου; Ναι, για τη δική σου. Γιατί, τώρα τελευταία σε βλέπω ολίγον τι χλωμό και αδύνατο και εικάζω ότι μπορεί να έχεις κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Αν είμαι τυχερός μπορεί να έχεις καρκίνο και να γίνω πλούσιος… Αλλά υπάρχει ακόμα χειρότερο από το να εύχομαι το θάνατο σου (και εδώ μετακινούμαστε στη δεύτερη πτυχή), να τον προκαλέσω. Ακούγεται κάπως ακραίο, όμως το κίνητρο υπάρχει και σίγουρα έχουν γίνει δολοφονίες για πολύ πιο ασήμαντους λόγους. Κάπως ανατριχιαστικό δεν είναι; Λοιπόν, ας μου εξηγήσει κάποιος ποια είναι η διαφορά του παραδείγματος που έδωσα με τα naked credit default swaps (επί της ουσίας, ασφάλειες κρατικών ομολόγων που όμως δεν απαιτείται να έχεις το πρωτογενές περιουσιακό στοιχείο στην κατοχή σου, δηλαδή το κρατικό ομόλογο) που από ότι διαβάζω αποτελούν πάνω από το 80% των συναλλαγών της εν λόγω αγοράς;

Τα πρόβατα μπήκαν στο μαντρί

Ανεξάρτητα από τις βλαχομαγκιές και τα ψευτονταηλίκια των νεοκαφενέδων, η ουσία είναι ίδια και απαράλλαχτη. Μαγκιά στα λόγια, κλανιά στις κάλπες. Έτσι λοιπόν τα πρόβατα μπήκαν πάλι στο μαντρί και, μεταξύ μας, σε πιθανές εθνικές εκλογές η συσπείρωση των μεγάλων κομμάτων θα ήταν ασφαλώς ισχυρότερη.

Όχι ότι είναι κακό αυτό αναγκαστικά. Όπως ακούστηκε ότι είπε ο εξαφανισμένος πρώην πρωθυπουργός μασουλώντας κάτι παϊδάκια: το μνημόνιο είναι ένα αναγκαίο κακό. Σαφώς, είναι αναγκαίο κακό το μνημόνιο χοντρέ, όπως είναι αναγκαίο κακό και όλοι αυτοί που με μαθηματική ακρίβεια μας οδήγησαν σε αυτό.

Όλα καλά λοιπόν και με μια έντονη ανοδική συνεδρίαση για το χρηματιστήριο σήμερα, αλλά το χειρότερο είναι που από αύριο θα πρέπει να τρώμε πάλι στη μάπα όλα αυτά τα καθημερινά αντι-μνημονιακά προβατάκια που αρέσκονται να υποδύονται τους λέοντες.

Πάμε ξανά:

"Στα καφενεία, στα blogs, στα fora είμαστε όλοι μάγκες. Τώρα πως γίνεται μια χώρα η οποία απαρτίζεται από μάγκες να την κυβερνούν δάγκες..εσείς να μου πείτε. Διότι, αν μη τι άλλο είναι λογικό: οι μάγκες να ψηφίζουν μάγκες. Πως το είχε πει ο Ταμερλάνος; "Κάθε λαός έχει τους ηγέτες που του αξίζουν".

Διαβάζω λοιπόν τον ένα να γράφει: να αρχίσουμε στις σφαλιάρες τον Τόμσεν (μάλιστα μπορούμε να επιστρατεύσουμε την Αθήνη για αυτό το εγχείρημα που έχει και πρότερη εμπειρία), άλλος λέει να το γυρίσουμε σε δραχμούλες να μην έχουμε κανένα βρωμιάρη ανάγκη, ένας τρίτος πιο ψαγμένος λέει το Αιγαίο είναι τίγκα στο πετρέλαιο, να το εξορύξουμε και λύσαμε όλα μας τα προβλήματα (βρε καψερέ, εδώ αιολικά πάρκα πήγανε να φτιάξουν στα νησιά και έγινε το έλα να δεις και εσύ μου λες να φτιάξεις πετρελαιοπηγές και πετρελαιοφόρα να περνάνε ανοιχτά της Ψαρούς;). Άλλοι τα έχουν πάρει με τις τράπεζες, δεν έπρεπε λέει να τους "χαρίσουν" λεφτά. Να πάνε να απαυτωθούν οι βρωμοτραπεζίτες. Βρε μαζί σου, αλλά αν κινδύνευαν οι καταθέσεις σου, θα ήσουν ο πρώτος που θα κλαιγόταν. Λέω ψέμματα;

Η όλη υπόθεση μου θυμίζει την περίοδο των Ιμίων που όλοι ωρυόντουσαν για τη δειλία εκείνου του Σημιτάκου που ξεφτίλισε τη χώρα. Μωρε δίκιο είχαν, αλλά όταν έρχεται η ώρα να πάνε στρατό, λυτούς και δεμένους επιστρατεύουν όχι για να μην πάνε παραμεθώριο, αλλά ούτε καν να κρατήσουν το όπλο (είναι αλλεργικοί στο μπαρούτι). Έχεις τ'αρχίδια να πας να σκοτωθείς σε ένα πόλεμο; Αν ναι, έχει καλώς. Αν όχι, πες ευχαριστώ στο Σημιτάκο που σε γλίτωσε και άφησε στην άκρη τους τσαμπουκάδες. Απλά πράγματα.


Καλή λοιπόν η μαγκιά, αλλά ο αληθινός μάγκας είναι αυτός που στηρίζει τα λεγόμενα του με πράξεις και είναι έτοιμος να υποστεί το οποιοδήποτε κόστος και την οποιαδήποτε θυσία προκείμενου να αποδείξει έμπρακτα ότι είναι μάγκας και όχι δάγκας. Σαν τον James Dean στο "Επαναστάτης δίχως αιτία" που πήγε να γκρεμοτσακιστεί με τη σεβρολέτα για να μην τον πουν "chicken".


Αν θέλουμε, διώχνουμε το ΔΝΤ αύριο το πρωί. Είναι τόσο απλό. Μαζευόμαστε 500.000-800.00 άτομα έξω από τη βουλή και απαιτούμε δημοψήφισμα. Οργανώνεται δε και μια Γενική Απεργία αλά Μαχάτμα Γκάντι όπου δεν θα κινείται ούτε σκύλος από άκρη σε άκρη της χώρας και τελείωσε η υπόθεση. Καμία κυβέρνηση δεν αντέχει στην λαϊκή βούληση, αρκεί όμως να είναι γνήσια, πηγαία βούληση όχι γιαλαντζί. Στο δε δημοψήφισμα στέλνουμε στο διαόλο το ΔΝΤ και τους καλοξυρισμένους τεχνοκράτες του και... τέλος καλό όλα καλά. Αλλά θέλουμε;


Δεν θα έβαζα το χέρι μου στη φωτιά.


Διότι πέρα από τους καφενειακούς λεονταρισμούς, όλοι τρέμουν ένα τέτοιο σενάριο, φοβούνται την επόμενη μέρα. Στο καφενείο λες ότι θέλεις, δίχως κόστος. Μπροστά στη κάλπη ενός δημοψηφίσματος θα σκεφθείς πιο πραγματιστικά. Ω, το αγέλαστο κρανίο της ανάγκης! "Έχω και κάτι καταθέσεις..τι θα γίνει αν..?" ή "Εντάξει, μας πετσόκοψαν τους μισθούς αλλά τουλάχιστον πληρωνόμαστε. Τι θα γίνει αν μας διαολοστείλουν επειδή δεν θα μπορούν να μας πληρώσουν ή αν μας πληρώνουν με εκατοσταχίλιαρα (δραχμές..);"."

Αναδημοσίευση: Ψήφος Αντίστασης στη Μικρονοια

του Χρήστου Γιανναρά

Μοιάζει απίστευτο, αλλά το προεξοφλούν με σιγουριά οι δημοσκοπήσεις: Στις επερχόμενες εκλογές Τοπικής τάχα και Αυτοδιοίκησης, οι Ελλαδίτες ψηφοφόροι θα ψηφίσουν και πάλι, στην πλειονότητά τους, κομματικούς υποψηφίους.

Πώς να εξηγήσουμε την άρνηση της κρίσιμης για το εκλογικό αποτέλεσμα μάζας να αντιληφθεί την πραγματικότητα; Τα εγκλήματα των δύο κομμάτων που κυβέρνησαν τον τόπο τα τελευταία τριάντα έξι χρόνια είναι εξόφθαλμα, αποδεδειγμένα, ψηλαφητά: Κατασπατάλησαν το απίστευτο χρήμα που εισέρευσε στη χώρα (για πρώτη φορά στην κρατική μας ιστορία) και απέβλεπε να επιτευχθεί σύγκλιση της ελλαδικής με τις οικονομίες των χωρών της Ε.Ε. Ξέφρενη σπατάλη και επιπλέον απίστευτος, παρανοϊκός δανεισμός. Μοίραζαν τα κόμματα διορισμούς, επιδοτήσεις, ρουσφέτια, μπούκωναν τον υπόκοσμο των λακέδων και της καμαρίλας τους με αδιάντροπο πλούτο, ωμά, απροκάλυπτα, χυδαία. Πνίγοντας κυριολεκτικά τη χώρα στα χρέη.

Χωρίς να λύσουν, στα τριάντα έξι αυτά χρόνια, ούτε ένα πρόβλημα – το ασφαλιστικό, ας πούμε, ή το συγκοινωνιακό ή της μηχανοργάνωσης του κράτους (δεν συζητούμε για την παιδεία, την υγεία, την άμυνα, τη δικαιοσύνη). Το μόνο που τους ενδιέφερε, μα αποκλειστικά το μόνο, ήταν η επανεκλογή τους, η κραιπαλική ηδονή της εξουσίας. Τίποτε άλλο. Και όταν πια η καταστροφή ήταν αδύνατο να αναχαιτιστεί, ο ένας πρωθυπουργός το ’σκασε πανικόβλητος, δίχως ίχνος ντροπής ή αυτοσεβασμού. Και έσπευσε να αναλάβει ο μειονεκτικός σε επιγνώσεις αντίπαλος, για να αλωνίζει επί μήνες τα διεθνή κέντρα, απολαμβάνοντας τουριστικά το κελεπούρι της πρωθυπουργίας και διαφημίζοντας στους δανειστές της χώρας την αναξιοπιστία της και τη διαφθορά της.

Ποιος Έλληνας δεν βλέπει αυτά τα εξόφθαλμα, αποδεδειγμένα, ψηλαφητά δεδομένα; Κι όμως, όχι μόνο δεν κατεβαίνουμε στους δρόμους να διαδηλώσουμε οργή και αντίσταση, αλλά σπεύδουμε πειθήνια και ηλίθια να αμνηστεύσουμε, να κολακέψουμε, να επιβραβεύσουμε τους τυράννους μας, ψηφίζοντας τους εκλεκτούς των κομματικών συμφερόντων στην τάχα Αυτοδιοίκηση. Πού είναι λοιπόν το περιβόητο «φιλότιμο» του Έλληνα, η «περηφάνια» του, το «αδούλωτο φρόνημά» του; Ακόμα και την ψήφο του, το τελευταίο απομεινάρι διαφοράς από τον σκλάβο, τον ραγιά, την προσφέρει για να μετρήσουν οι διεφθαρμένες κομματικές συντεχνίες τις περιστασιακές μεταβολές στα ποσοστά της ισχύος τους.

Να κατεβούμε στους δρόμους μάς το έχει απαγορεύσει ο παλαιο-ημερολογητισμός του Περισσού: μονοπωλεί μεθοδικά κάθε δημόσια μαζική διαμαρτυρία, την «καπελώνει» αυθαίρετα, η κραυγή και οργή των πολιτών μετατρέπεται σε αθέλητη υποστήριξη της πιο υπάνθρωπης ολοκληρωτικής μονοτροπίας. «Δεν κοτάς ν’ αγγίξεις μιαν από τις αξίες που ικανοποιούν τα αισθήματά σου για κοινωνική δικαιοσύνη, έγραφε ο Ελύτης, και βρίσκεσαι να “κάνεις πορεία” μ’ έναν συρφετό ανθρώπων που δεν έχουν δική τους σκέψη, αλλά την περιμένουν από τον καθοδηγητή τους». Δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα ακομμάτιστη πρωτοβουλία για μαζική πολιτική εκδήλωση, που να μην την ιδιοποιηθεί η μικρόνοια και ψυχανωμαλία των καπήλων της Αριστεράς.

Μας απομένει η ψήφος, για να συντηρούμε την ψευδαίσθηση ότι είμαστε πολίτες, ότι πολίτευμα της χώρας είναι η δημοκρατία. Ψευδαίσθηση, στάχτη στα μάτια, για να συνεχίζουν οι μαφιόζοι των κομματικών συντεχνιών να παίζουν με τη δική μας αφέλεια, την παιδαριώδη επιπολαιότητά μας. Τάχα ότι λειτουργούν πολιτικοί θεσμοί, τάχα ότι διαχειριζόμαστε τις τύχες και το μέλλον μας, καμαρωτοί στη σειρά για να βρεθούμε πίσω από το παραβάν, να αξιοποιήσουμε τα «δικαιώματα» του πολίτη! Μας παραμυθιάζουν οι ανίκανοι, ενώ το ξέρουμε, το βλέπουμε: Η δευτεράντζα της κομματοκρατίας, δήμαρχοι, νομάρχες, περιφερειάρχες τώρα ή ό,τι άλλο παραπληρωματικό, ούτε τις λακκούβες στους δρόμους ή τις αγέλες των αδέσποτων δεν είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν. Τοποτηρητές είναι, ελάσσονες, των κομματικών συμφερόντων.

Βρίσκουν και τα κάνουν. Οι μάζες των ευνουχισμένων, των δίχως σκέψη και κρίση ψηφοφόρων, μοιάζει να μην έχουν καταλάβει πού έχουμε φτάσει και γιατί. Γιατί σε λούκι στερήσεων, φτώχειας, ανεργίας, εφιαλτικής αβεβαιότητας για το αύριο, γιατί πουθενά ελπίδα ανάκαμψης; Πώς βρέθηκε να είναι πρωθυπουργός ένα τόσο μειονεκτικό άτομο με τόσο κραυγαλέα υστερήματα, πώς γίνεται να έχουμε υπουργό Εξωτερικών και υπουργό Οικονομικών ανθρώπους πρωτόπειρους, πρωτοφανέρωτους στον δημόσιο βίο, σήμερα που διακυβεύεται η ίδια η ιστορική μας επιβίωση, η αξιοπιστία και η τιμή του ονόματός μας στον διεθνή στίβο; Δεν είχε τίποτε καλύτερο να επιστρατεύσει το κομματικό μας σύστημα στην κρίσιμη αυτή ώρα;

Όχι, δεν είχε, είναι φανερό. Η αξιωματική αντιπολίτευση είναι μια εξ ίσου θλιβερή και ευτελισμένη συναγωγή μετριοτήτων, σπιθαμιαία αναστήματα λιμασμένων για επιστροφή στην εξουσία, αναπολόγητων ακόμη για πράξεις απύθμενης φαυλότητας και διαφθοράς. Αυτά τα «κόμματα εξουσίας» δεν είναι πολιτικοί σχηματισμοί, είναι καρκινώματα στο κοινωνικό σώμα, εστίες μολυσματικές, απεργάζονται θάνατο. Όμως, η κρίσιμη εκλογική μάζα, ψηφοφόροι δίχως σκέψη και κρίση, τους εκλεκτούς αυτών των κομμάτων θα ψηφίσουν, δεν καταφέρνουν να συνδέσουν τον εφιάλτη που ζούμε με τα συγκεκριμένα εγκλήματα που τον προκάλεσαν και με τους αυτουργούς των εγκλημάτων.

Ο ευνουχισμός έχει συντελεστεί μεθοδικά, έντεχνα, «ανεπαισθήτως». Αν υπάρξουν ιστορικοί στο μέλλον με ενδιαφέρον για την περίπτωσή μας, το υλικό μελέτης του ευνουχισμού μας θα τους προσφερθεί άφθονο: Τα σχολικά βιβλία που τιτλοφορούνται «Η Γλώσσα μας», ο γκαιμπελικός προπαγανδισμός του ψυχωτικού «φιλαθλητισμού», του κρατικού τζόγου, ο επιχορηγούμενος κιτρινισμός και κρετινισμός των τηλεοπτικών καναλιών. Άκρως αποτελεσματικές πρακτικές εξηλιθίωσης της κρίσιμης εκλογικής μάζας.

Έτσι έχουν εξασφαλισμένη και αυτή τη φορά την επανεκλογή τους δήμαρχοι εξοργιστικής ανικανότητας, επιβαρυμένοι με εγκλήματα φαυλότητας σε προγενέστερες υπουργικές τους θητείες. Σίγουρη η επανεκλογή και νομαρχών που εκκρεμούν σε βάρος τους ποινικές διώξεις, θριαμβική η επικράτηση πληθώρας ασημαντοτήτων, ανθρώπων θλιβερού επιπέδου ικανοτήτων και καλλιέργειας, με μοναδικό προσόν το κομματικό χρίσμα.

Η «μαγιά» που αντιστέκεται στον εξανδραποδισμό λογαριάζει τους κομματικά κεχρισμένους, όποιοι κι αν είναι, σαν χολεριασμένους. Ακομμάτιστους υποψήφιους τους ψηφίζει. Όπου δεν υπάρχουν : λευκό ή αποχή.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.

Έχει τονιστεί πολλάκις η αναποτελεσματικότητα των προτεινόμενων συνταγών του ΔΝΤ, κατά κοινή ομολογία σε όποια χώρα επισκέπτεται το ταμείο τα κάνει μαντάρα. Όντως, σφιχτή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική σε χώρες που βρίσκονται σε ύφεση, φαντάζει παραλογισμός. Ουσιαστικά πρόκειται για την ίδια δέσμη εξαιρετικά αποτυχημένων πολιτικών που εφάρμοσε ο Herbert Hoover το 1929, υποβοηθώντας τη χώρα του και την παγκόσμια οικονομία στο να βυθιστούν στη μεγαλύτερη ύφεση όλων των εποχών.


Τι μπορεί να υποθέσει λοιπόν κανείς; Ηλιθιότητα νεοφιλελεύθερων δογματικών οικονομολόγων που αρνούνται να δεχθούν ότι οι θεωρίες τους και η πραγματικότητα είναι τσακωμένες ή φαυλότητα απατεώνων που εξυπηρετούν συμφέροντα τρίτων και διόλου δε νοιάζονται για τη δυστυχία των λαών;

Και αν ισχύει οτιδήποτε από τα δύο, γιατί τα έθνη συνεχίζουν να προσκαλούν τους εν λόγω ειδήμονες; Αν είναι διαλυθείς στα εξ ων συνετέθη, γιατί χρειάζεσαι τη βοήθεια κάποιου τρίτου; Να σε σπρώξει στο γκρεμό, επειδή εσύ φοβάσαι να πέσεις μόνος σου;

Κάπου εδώ δίνω το λόγο στον Paul Krugman παραθέτοντας ορισμένα αποσπάσματα από το βιβλίο του “The Return of Depression Economics”, σημειώνοντας ότι τα κείμενα που ακολουθούν αναφέρονται στην κρίση της Βραζιλίας που έλαβε χώρα το 1998:

So what did the program—intended, remember, for a country with a slowing economy and no inflation to speak of—involve? Higher taxes, reduced government spending, and a continuation of extremely high interest rates. In other words, the Brazilian government implemented extremely tight monetary and fiscal policies, which guaranteed that the country would experience a nasty recession in 1999.

Σίγουρος δρόμος λοιπόν για …nasty recession.

Why, sixty years after Keynes, would anybody think that it was a good idea to break so profoundly with the Keynesian compact? The answer lay in the perceived need to win market confidence at all costs. Investors believed that Brazil would have a disastrous crisis unless the deficit was quickly reduced, and they were surely right, because they themselves would generate that crisis. (And indeed they did, in January 1999.)

Εδώ είμαστε λοιπόν…η οικονομία ενδεχομένως να χρειάζεται το Κεϋνσιανο φάρμακο. Όμως οι αγορές έχουν διαφορετική άποψη …..

The point is that because speculative attacks can be selfjustifying, following an economic policy that makes sense in terms of the fundamentals is not enough to assure market confidence. In fact, the need to win that confidence can actually prevent a country from following otherwise sensible policies and force it to follow policies that would normally seem perverse.

Εδώ είμαστε λοιπόν…υπάρχουν λοιπόν “sensible policies” στη φαρέτρα μας, όμως όταν έχεις χάσει την αξιοπιστία σου, τότε απλώς δεν μπορείς να τις εφαρμόσεις.

The overriding objective of policy must therefore be to mollify market sentiment. But because crises can be selffulfilling, sound economic policy is not sufficient to gain market confidence—one must cater to the perceptions, the prejudices, the whims of the market. Or, rather, one must cater to what one hopes will be the perceptions of the market.

Και έτσι λοιπόν απλή, παραδοσιακή, υγιής μακροοικονομική πολιτική που μαθαίνουν οι φοιτητές στα πανεπιστήμια απλώς πετιέται στα σκουπίδια….

And that is how the Keynesian compact got broken: international economic policy ended up having very little to do with economics. It became an exercise in amateur psychology, in which the IMF and the Treasury Department tried to persuade countries to do things they hoped would be perceived by the market as favorable. No wonder the economics textbooks went right out the window as soon as the crisis hit.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα δηλαδή...

Joseph Nye on global power shifts | Video on TED.com

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλιά ενός ιστορικού και διπλωμάτη αναφορικά με τις μεταβολές που διαδραματίζονται στην παγκόσμια σκακιέρα. Μην είστε φυγόπονοι, παρακολουθείστε μέχρι τέλους!

Joseph Nye on global power shifts Video on TED.com

Ήρθαν για να μείνουν.

Πλέον στους οικονομικούς κύκλους θεωρείτε όλο και πιο πιθανή η επιμήκυνση του χρέους ως πιθανή λύση της δημοσιονομικής κρίσης. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι οι πιστωτές δεν θα χάσουν τα χρήματα τους, απλώς θα τα πάρουν σε μεγαλύτερο εύρος χρόνου. Από την άλλη διαβάζω στον τύπο για το περιβοήτο "σπίτι του ΔΝΤ". Μια μεσοαστική μεζονέτα με θέα την Ακρόπολη υποτίθεται (εγώ κάτι κεραίες και μπουγάδες βλέπω στις φωτογραφίες) για την οποία κάποιο κοροϊδο (ποιό άραγε;) θα πληρώνει ενοίκιο 9.100 ευρώ (το μήνα όχι το χρόνο)! Δεν ξέρω αν το να έχεις γείτονα τον Άκη δικαιολογεί τέτοιο premium στην τιμή του ενοικίου, αλλά όμως εγώ στη θέση τους θα απαιτούσα ελικοδρόμιο στην ταράτσα, διότι η διεύθυνση δεν κρατήθηκε μυστική και δεν είναι δα και οι πιο δημοφιλείς άνθρωποι στη χώρα...

Το ανησυχητικό όμως είναι άλλο. Διαβάζω στο άρθρο ότι το μισθωτήριο έχει διάρκεια τρία χρόνια με δυνατότητα επέκτασης άλλα δύο!!!

Το πιάσατε το υποννοούμενο έτσι;
Επιμήκυνση όχι μόνο του χρέους λοιπόν, αλλά και του...πέους.

Μαύρο και μακρύ σαν καλιακούδα...αγαπητοί μου, διότι αυτή η εξέλιξη μάλλον είναι καλή για το χρηματοπιστωτικό σύστημα (δεν θα γράψουν οι τράπεζες κεφαλαιακές ζημιές από τα ομόλογα -να θυμήσω ότι η Εθνική έχει καμιά 20 δις από δαύτα), όχι όμως για εμάς του υπόλοιπους αφού νομοτελειακά κάποιος θα πρέπει να πληρώσει τη νύφη.

Τα καλά νέα είναι λοιπόν ότι δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις μας, τα κακά νέα είναι ότι σε λίγο δεν θα έχουμε καταθέσεις (οπότε δεν θα μας νοιάζει  αν κινδυνεύουν).

Ερώτηση για τσακάλια: Ποιος είναι ο μοναδικός Έλληνας που χαίρεται από αυτή την εξέλιξη;

Διαφορετικοί σκοποί, ίδια μέσα. Είναι εφικτό;

Θεωρητικά και ιδεατά ο στόχος του κράτους είναι η βελτιώση της κοινωνικής ευημερίας. Υπάρχουν φυσικά πολλοί που πιστεύουν ότι το κράτος υπάρχει για να εξυπηρετεί το ίδιο το κράτος και όχι το κοινωνικό σύνολο. Αλλά ας υποθέσουμε για χάρη της συζήτησης ότι ισχύει το πρώτο. Από την άλλη ένας οργανισμός όπως το Δ.Ν.Τ δεν είναι δυνατόν να έχει ως προτεραιότητα την κοινωνική ευημερία της χώρας. Από κι ως που; Στόχος του είναι η προστασία των πιστωτών. Και εδώ πάλι μπορεί να υπάρξουν διχογνωμίες, αλλά πάλι ας υποθέσουμε ότι έτσι είναι.


Διαφορετικοί στόχοι λοιπόν συνεπάγεται και διαφορετικές στρατηγικές για την επίτευξη τους. Υπάρχει όμως η πιθανότητα να συμπίπτουν δύο στρατηγικές. Δηλαδή, να ικανοποιούν ταυτόχρονα και τις δύο διαφορετικές επιδιώξεις των οργανισμών;

Ανέκαθεν είχα μια συμπάθεια στα διαγράμματα του Venn. Και αυτό διότι σου δίνουν τη δυνατότητα να απεικονίσεις με λιτό και ξεκάθαρο τρόπο πιθανές λογικές σχέσεις ανάμεσα σε σύνολα πραγμάτων. Για να δούμε ένα τέτοιο απλό διάγραμμα:

Το σύνολο Α περιέχει μέτρα που στοχεύουν στην προστασία των πιστωτών. Το δε σύνολο Β μέτρα που μπορούν να επιφέρουν κοινωνική ευημερία. Το πράσινο τμήμα είναι η λεγόμενη τόμη των δύο συνόλων: Α∩Β, όπως αλλιως συμβολίζεται η τομή στην αλγεβρική γλώσσα.

Δυο πιθανότητες υπάρχουν, είτε η τομή ισούται με το κενό (δηλαδή τα δύο σύνολα (Α και Β) δεν επικαλύπτονται) είτε επικαλύπτονται (δηλαδή η τομή περιέχει "κάτι"). Αν επικαλύπτονται σημαίνει ότι υπάρχουν οικονομικές πολιτικές που ταυτόχρονα είναι συμβατές και με τους δύο σκοπούς. Μια λογική κυβέρνηση θα επιδίωκε να εφαρμόσει και να επεκτείνει το πράσινο εμβαδό, ενώ αντίθετα θα πρόβαλλε σθεναρή αντίσταση σε οποιοδήποτε μέτρο ανήκει στο σύνολο Α αλλά όχι στο Β (στη γλώσσα της άλγεβρας ένα τέτοιο μέτρο μεταφράζεται ως Α∩Β').

Επειδή βλέπω το Δ.Ν.Τ να παραμένει στη χώρα και επειδή δεν βλέπω και κανένα να βγαίνει στους δρόμους και να απαιτεί την εκπαραθύρωση του ταμείου (και εμένα αυτό μου λέει πολλά σε μια δημοκρατία), θα πρότεινα η κυβέρνηση να φερθεί πραγματιστικά, ήτοι να εξετάσει σε τι πρέπει να συναινέσει και τι να παρεμποδίσει.

Θα ακούσω με ενδιαφέρον την ειλικρινή σας γνώμη πάνω στο ζήτημα. Δίχως λεονταρισμούς του τύπου να ρίξουμε σφαλιάρες στον Τόμσεν. Τα είπαμε, από τσάμπα μάγκες χορτάσαμε. Πρακτικά, τι μας συμφέρει να πράξουμε.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι το πράσινο υποσύνολο δεν είναι το κενό. Για παράδειγμα:

Άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων Є Α∩Β

Αύξηση της φορολογίας Є Α'∩Β

Κυνήγι της φοροδιαφυγής Є Α∩Β

Ξεφόρτωμα οργανισμών τύπου Αγρογής Є Α∩Β

Περικοπές σε χαμηλοσυνταξιούχους Є Α∩Β'

και ούτω καθεξής...

Λεονταρισμοί.

Στα καφενεία, στα blogs, στα fora είμαστε όλοι μάγκες. Τώρα πως γίνεται μια χώρα η οποία απαρτίζεται από μάγκες να την κυβερνούν δάγκες..εσείς να μου πείτε. Διότι, αν μη τι άλλο είναι λογικό: οι μάγκες να ψηφίζουν μάγκες. Πως το είχε πει ο Ταμερλάνος; "Κάθε λαός έχει τους ηγέτες που του αξίζουν".

Διαβάζω λοιπόν τον ένα να γράφει: να αρχίσουμε στις σφαλιάρες τον Τόμσεν (μάλιστα μπορούμε να επιστρατεύσουμε την Αθήνη για αυτό το εγχείρημα που έχει και πρότερη εμπειρία), άλλος λέει να το γυρίσουμε σε δραχμούλες να μην έχουμε κανένα βρωμιάρη ανάγκη, ένας τρίτος πιο ψαγμένος λέει το Αιγαίο είναι τίγκα στο πετρέλαιο, να το εξορύξουμε και λύσαμε όλα μας τα προβλήματα (βρε καψερέ, εδώ αιολικά πάρκα πήγανε να φτιάξουν στα νησιά και έγινε το έλα να δεις και εσύ μου λες να φτιάξεις πετρελαιοπηγές και πετρελαιοφόρα να περνάνε ανοιχτά της Ψαρούς;). Άλλοι τα έχουν πάρει με τις τράπεζες, δεν έπρεπε λέει να τους "χαρίσουν" λεφτά. Να πάνε να απαυτωθούν οι βρωμοτραπεζίτες. Βρε μαζί σου, αλλά αν κινδύνευαν οι καταθέσεις σου, θα ήσουν ο πρώτος που θα κλαιγόταν. Λέω ψέμματα;


Η όλη υπόθεση μου θυμίζει την περίοδο των Ιμίων που όλοι ωρυόντουσαν για τη δειλία εκείνου του Σημιτάκου που ξεφτίλισε τη χώρα. Μωρε δίκιο είχαν, αλλά όταν έρχεται η ώρα να πάνε στρατό, λυτούς και δεμένους επιστρατεύουν όχι για να μην πάνε παραμεθώριο, αλλά ούτε καν να κρατήσουν το όπλο (είναι αλλεργικοί στο μπαρούτι). Έχεις τ'αρχίδια να πας να σκοτωθείς σε ένα πόλεμο; Αν ναι, έχει καλώς. Αν όχι, πες ευχαριστώ στο Σημιτάκο που σε γλίτωσε και άφησε στην άκρη τους τσαμπουκάδες. Απλά πράγματα.

Καλή λοιπόν η μαγκιά, αλλά ο αληθινός μάγκας είναι αυτός που στηρίζει τα λεγόμενα του με πράξεις και είναι έτοιμος να υποστεί το οποιοδήποτε κόστος και την οποιαδήποτε θυσία προκείμενου να αποδείξει έμπρακτα ότι είναι μάγκας και όχι δάγκας. Σαν τον James Dean στο "Επαναστάτης δίχως αιτία" που πήγε να γκρεμοτσακιστεί με τη σεβρολέτα για να μην τον πουν "chicken".

Αν θέλουμε, διώχνουμε το ΔΝΤ αύριο το πρωί. Είναι τόσο απλό. Μαζευόμαστε 500.000-800.00 άτομα έξω από τη βουλή και απαιτούμε δημοψήφισμα. Οργανώνεται δε και μια Γενική Απεργία αλά Μαχάτμα Γκάντι όπου δεν θα κινείται ούτε σκύλος από άκρη σε άκρη της χώρας και τελείωσε η υπόθεση. Καμία κυβέρνηση δεν αντέχει στην λαϊκή βούληση, αρκεί όμως να είναι γνήσια, πηγαία βούληση όχι γιαλαντζί. Στο δε δημοψήφισμα στέλνουμε στο διαόλο το ΔΝΤ και τους καλοξυρισμένους τεχνοκράτες του και... τέλος καλό όλα καλά. Αλλά θέλουμε;

Δεν θα έβαζα το χέρι μου στη φωτιά.

Διότι πέρα από τους καφενειακούς λεονταρισμούς, όλοι τρέμουν ένα τέτοιο σενάριο, φοβούνται την επόμενη μέρα. Στο καφενείο λες ότι θέλεις, δίχως κόστος. Μπροστά στη κάλπη ενός δημοψηφίσματος θα σκεφθείς πιο πραγματιστικά. Ω, το αγέλαστο κρανίο της ανάγκης! "Έχω και κάτι καταθέσεις..τι θα γίνει αν..?" ή "Εντάξει, μας πετσόκοψαν τους μισθούς αλλά τουλάχιστον πληρωνόμαστε. Τι θα γίνει αν μας διαολοστείλουν επειδή δεν θα μπορούν να μας πληρώσουν ή αν μας πληρώνουν με εκατοσταχίλιαρα (δραχμές..);".

Ποτέ τους δε μας χώνεψαν...

Από το βιβλίο του Μ.Mazower "Η Αυτοκρατορία του Χίτλερ" με αντικείμενο τη ναζιστική κατοχή:

"Αξίζει στ'αλήθεια να κρατιούνται ζωντανοί με τρόφιμα των δυνάμεων του άξονα οι κάτοικοι των ελληνικών πόλεων, που αυτή τη στιγμή φαίνεται πως αποτελούνται από μεταπράτες, μαυραγορίτες, κλεπταποδόχους, κλέφτες και κοπανατζήδες;" ρωτούσε μια γερμανόφωνη εφημερίδα. "Να δούμε ως πότε θα μπορούν οι σκληρά αγωνιζόμενες δυνάμεις του άξονα να συνεχίσουν να θρέφουν ένα πληθυσμό εκατομμμυρίων αργόσχολων!"*

* V.Hionidou, Famine and Death in Occupied Greece, 1941-1944, (Cambridge 2006). Etmektsoglou, "Changes in the Civilian Economy", 199, 214.

Mα τι έχει πάθει αυτός;

Δεν ξέρω τι έχει πάθει ο χοντρός. Ίσως του έριξαν ορό της αλήθειας στη μπριζόλα. Όμως οι δηλώσεις του είναι ασυνήθιστα ειλικρινής. Θα σκεφθεί ο πονηρός... "δεν μπορεί, μάλλον εξυπηρετεί συγκεκριμένες σκοπιμότητες". Όχι, δεν το πιστεύω. Απλώς, αυτή η κοιλιά με πόδια λέει ότι του κατέβει στο μυαλό και ακριβώς επειδή είναι παχύδερμο (κυριολεκτικά και μεταφορικά) δεν τον νοιάζει που την επόμενη μέρα θα τον βρίζει όλος ο κόσμος (το 'χει συνηθίσει).

Σχολιάζω λοιπόν τις δηλώσεις του, ιεραρχώντας από την λιγότερο στην περισσότερο αληθινή.

Βόμβα Νο.1: "Μαζί τα φάγαμε, αφού σας διορίζαμε".

Καταρχήν, η χρήση του πρώτου πληθυντικού δείχνει συνενοχή. Λογικά θα έπρεπε να ντρεπόταν για αυτό. Αλλά στα αρχίδια του, είπαμε είναι παχύδερμο. Κατά δεύτερον, η πρόταση παρόλο που δεν είναι ολότελα αληθής, περιέχει σπέρματα αλήθειας. Διότι τρεις είναι οι πηγές της δημοσιονομικής κατάντιας της χώρας:
α) Κρατικοδιαίτοι επιχειρηματίες (έλληνες και ξένοι) που τόσα χρόνια άρμεγαν το ελληνικό δημόσιο.
β) Διεφθαρμένοι δημόσιοι υπάλληλοι.
γ) Αθροές και δίχως λογική προσλήψεις.

Γράφτηκε ότι δεν είναι δυνατόν να ρίχνουμε ευθύνες στον απλό κόσμο. Τι φταίει ο λαός και τα τοιαύτα. Λάθος μεγάλο. Μην χαϊδεύετε τον λαό. Πολιτικοί της καρπαζιάς, δίχως λαό της καρπαζιάς δεν γίνεται. Ο μέσος κομματικός ψηφοφόρος έχει ευθύνη. Αφού  τοσα χρόνια τους στήριζε και επωφελήθηκε από αυτούς. Άλλωστε, αν δεν έχει ευθύνη τότε δεν έχει νοήμα η δημοκρατία. Ποιος ο λόγος να ψηφίζουμε αν δεν φέρουμε καμία ευθύνη για το αντίκτυπο της ψήφου μας;

Βόμβα Νο.2:  Τα 2/3 των δημοσιών υπαλλήλων είναι άχρηστοι.

Και γιατί τους διόριζες ρε μακάκα τότε; Που κουτσοί, στραβοί ...όλοι στον Άγιο Παντελεήμονα (στο δημόσιο δηλαδή). Πως είναι δυνατόν να λειτουργήσει το κράτος αποτελεσματικά;  Παρόλαυτα και ξεχνώντας ποιος εκστόμισε τη δήλωση αυτή...πρέπει να ομολογήσουμε ότι είναι απόλυτα αληθής. Μάλιστα, θα έλεγα ότι για δημόσιους υπάλληλους άνω των 40 ετών, το ποσοστό είναι ακόμα μεγαλύτερο. Λυπάμαι μοναχά το υπόλοιπο 1/3, που όχι μόνο έχει να υποστεί τα σκληρά μέτρα επί δικαίων και αδίκων της τροίκας, αλλά πρέπει να συνεργάζεται καθημερινά με όλους αυτούς τους κομματικούς κοπρίτες.

Βόμβα Νο.3. Η δήλωση του Σαμαρά ότι είναι δυνατόν να μηδενιστεί το έλλειμμα μέσα σε ένα χρόνο δίχως κοινωνικά επώδυνα μέτρα είναι η αρλούμπα της δεκαετίας.

Όχι μόνο της δεκαετίας, του εικοστού αιώνα θα έλεγα. Ανταγωνίζεται δε σε βλακεία και λαϊκισμό το απίστευτο  "Λεφτά υπάρχουν" του ΓΑΠ, τις 100.000 νέες προσλήψεις στο δημόσιο του Τσίπρα και τον ελάχιστο μισθό των 1300 ευρώ της Παπαρήγα. Μα πότε επιτέλους θα αποφασίσουν οι πολιτικοί της καρπαζιάς και της φάπας να σέβονται τη νοημοσύνη των πολιτών;  Μήπως είναι καιρός να τους αρχίσουμε στις ντομάτες και τα γιαούρτια;

Πανελλαδικές Εξετάσεις. Τίτλοι Τέλους.

Θύμαμαι στην τρίτη λυκείου είχαμε ένα φιλόλογο που του έλαχε ο κλήρος να διδάξει ένα ξεχασμένο μάθημα φιλοσοφίας. Σιγά τώρα μην καθόταν ο κοπρίτης να μελετήσει Ηράκλειτο, Αναξαγόρα, Αριστοτέλη, Πλάτωνα, Καντ, Λοκ, Νίτσε προκειμένου να τα διδάξει. Τι έκανε λοιπόν; Στρογγυλοκαθόταν στην έδρα και απήγγειλε το σχολικό βιβλίο. Ανά τακτά διαστήματα, μας ζήταγε να υπογραμμίσουμε το τάδε ή το δείνα σημείο, τάχατες να δείξει ότι κάτι έκανε. Ακόμα χειρότερα, είχε το θράσος να μας ζητάει να κάνουμε ησυχία! Για ποιο λόγο; Για να ακούσουμε ένα βαριεστημένο να μας απαγγέλει ασυναρτησίες;

Η αλήθεια είναι ότι για την κατάντια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δύο αιτίες μπορούν να διαγνωστούν. Η πρώτη είναι η δημοσιουπαλληλική νοοτροπία των καθηγητών. Κανείς δεν έχει το κίνητρο να κάνει το κάτι παραπάνω, ενώ μια υπαρκτή και καθόλα αξιοσέβαστη μειοψηφία φιλότιμων ανθρώπων, δεν αλλάζει τη γενική εικόνα. Ο δεύτερος λόγος όμως είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις.

Το τεράστιο ενδιαφέρον γονιών και μαθητών για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι γνωστό και έχει ως συνέπεια την υποβάθμιση του λυκείου σαν αυθύπαρκτη εκπαιδευτική βαθμίδα, αφού κανείς δεν δίνει δεκάρα για το τι συμβαίνει στα σχολεία. Αν οι μαθητές μπορούσαν να συμμετάσχουν στις πανελλήνιες εξετάσεις, δίχως το απολυτήριο σίγουρα θα το έκαναν. Παράλληλα, οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι και η αιτία της άνθισης της παραπαιδείας. Οι γονείς στην προσπάθεια τους να αυξήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας του παιδιού τους είναι διατεθείμενοι να πληρώσουν ένα σωρό χρήματα σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα, ενώ παράλληλα οι αίθουσες των σχολείων γεμίζουν από κουρασμένους και αδιάφορους μαθητές, αφού το φροντιστήριο είναι αυτό που υποτίθεται θα σου εξασφαλίσει την επιτυχία. Μια επιτυχία που για να εξασφαλιστεί, συν τοις άλλοις, οι μαθητές μετατρέπονται σε παπαγαλάκια (όχι τα χρηματιστηριακά ...).

Συνοπτικά, συμβαίνουν λίγο ως πολύ τα ακόλουθα:

α) Τα Ελληνικά νοικοκυρία πληρώνουν δύο φορές το ίδιο αγαθό (εκπαίδευση). Πόσο λογικό είναι αυτό; Αν οι ιδιωτικές δαπάνες εκτρέπονταν στη δημόσια εκπαίδευση (και αντίστροφα) δεν θα ήταν καλύτερο το αποτέλεσμα;

β) Οι φτωχότεροι επιβαρύνονται περισσότερο (διότι όλοι εκλαμβάνουν τα φροντιστήρια / ιδιαίτερα σαν ένα είδος πρώτης ανάγκης ή σύμφωνα με την τεχνική γλώσσα των οικονομολόγων: οι ιδιωτικές δαπάνες εκπαίδευσης παρουσιάζουν χαμηλή εισοδηματική ελαστικότητα). Πως μπορούμε ύστερα να μιλάμε για δημόσια δωρέαν παιδεία;

γ) Προάγεται η μηχανική απομνημόνευση. Χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι απομνημονεύουμε όλοκληρο το βιβλίο της ιστορίας λέξη προς λέξη.

δ) Απαξιώνεται ο χρόνος που περνάει ο μαθητής μέσα στις σχολικές αίθουσες. Το εξηγήσαμε ήδη. Μαθητές και καθηγητές βαριούνται που ζουν.

Κατά τη γνώμη μου, η δυνητική συμβολή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην παιδεία ενός έθνους είναι τεράστια. Στο δημοτικό τα παιδιά μαθαίνουν τις άκρως απαραίτητες γνώσεις, στο πανεπιστήμιο αποκτούν επιστημονική εξειδίκευση. Αντίθετα, το γυμνάσιο και το λύκειο προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να αποκτήσει ένας λαός γενική μόρφωση και παιδεία. Να έρθει σε επαφή με δεκάδες διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα (ιστορία, φιλοσοφία, ανθρωπολογία, γεωγραφία, βιολογία, χημεία, φυσική), να μάθει την αρχαία γλώσσα καθώς και να χειρίζεται σε ανώτερω επίπεδο τη νεοελληνική, να γνωρίσει με τρόπο δημιουργικό τη λογοτεχνία και την ποίηση καθώς και άλλες τέχνες, να επιμορφωθεί για το πολίτευμα και τη δημοκρατία, να μάθει να διαχειρίζεται τα οικονομικά του και να αθληθεί. Δεν είναι κρίμα που όλα αυτά τα τεράστια κοινωνικά οφέλη επιμένουμε να τα πετάμε στα σκουπίδια;

Θεωρώ ότι η απόφαση για την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων είναι προς στη σωστή κατεύθυνση. Φυσικά με φοβίζει με τι θα τις αντικαταστήσουν, όπως και το γεγονός ότι πρέπει να γίνουν πολλές ακόμα μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στην παιδεία για να είμαστε σε θέση να έχουμε πραγματική παιδεία και όχι το σημερινό έκτρωμα.

Ου ξεβρακωθείς.

• Μια μεγάλη κατάπτωσις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αλλά και σοβαρή αμαρτία, που παρατηρείται ιδιαίτερα το καλοκαίρι, είναι ο γυμνισμός.
• Η ντροπή είναι έμφυτη σε όλους τους λαούς της γης. Ακόμα και οι άγριοι που ζουν στη ζούγκλα και στις στέππες σκεπάζουν τη γυμνότητα τους.
• Πέρα όμως απ'αυτά, η άσεμνη εμφάνιση είναι και σοβαρό αμάρτημα αφού γίνεται αφορμή να σκανδαλιστούν και να αμαρτήσουν άνθρωποι.
• Ένας πατέρας της Εκκλησίας προειδοποιεί: "Γνώριζε ότι όσες ψυχές κάψει το άσεμνο ντύσιμο σου, θα τις ζητήσει ο Θεός από τα χέρια σου;"
• "Μια γυναίκα προκλητικά ντυμένη είναι σαν να προσφέρνει στους περαστικούς ένα ποτήρι δηλητήριο. Κι αν ακόμα κανείς δεν το ήπιες, αυτή είναι όμως ένοχη". Ισίδωρος Πηλουσιώτης.
• "Πας ο βλέπων γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού", Ματθαίου 5, 28

Από κείμενα του Αρχιεπίσκοπου Ιγνάτιου Καπνίση.

"All the things I really like to do are either immoral, illegal, or fattening."
                                                                          Alexander Woollcott

Έλληνες πολιτικοί...

O εραστής...

Ο βρωμόστομος...

και ο παπατζής...

Η κρίση της Αργεντινής.

Το 1998 η Αργεντινή βυθίστηκε στη χειρότερη οικονομική ύφεση της ιστορίας της. Την περιόδο 1998-2002 το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 20%. Δριμύτατη ήταν και η αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας.


Ακολούθησε η παρέμβαση του ΔΝΤ η οποία κατά κοινή ομολογία δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Η συνταγή του οργανισμού λίγο ως πολύ ήταν η ίδια με τη σημερινή: κατά κύριο λόγο συσταλτική δημοσιονομική πολιτική με σκοπό να μαζευτούν τα ελλείμματα. Τα αποτελέσματα πενιχρά.

Το 2001 η κυβέρνηση άλλαξε τροπάρι ακολουθώντας εντελώς διαφορετικές πολιτικές. Οι δυο σημαντικότερες ήταν οι εξής:

α) Υποτίμηση του πέσος (το οποίο μέχρι τότε ήταν δεμένο με το δολλάριο)

β) Θαραλλέο haircut (της τάξης του 65%)

Υπήρξαν και άλλες λιγότερο κομβικές πολιτικές (όπως για παράδειγμα κοινωνική στήριξη των φτωχών, φορολογικές αλλαγές και άλλα, αλλά νομίζω ότι είναι μικρότερης σημασίας).

Τα αποτελέσματα των πολιτικών αυτών ήταν επιτυχημένα. Για του λόγου το αληθές:

α) Μειώση της ανεργίας από 21.5% το 2002 σε 9.6% το 2007

β) Μειώση της φτώχειας από 41.4% το 2002 σε 16.3% το 2007

γ) Αύξηση των πραγματικών μισθών κατά 40% μέσα σε πέντε χρόνια

και το πιο εντυπωσιακό: ρυθμοί ανάπτυξης άνω του 8%.

Που καταλήγουμε;

Σίγουρα δεν υποστηρίζω μια "λύση Αργεντινής". Η Ελλάδα δεν είναι Αργεντινή και θα ήταν λάθος να παραβλέψουμε τις πολλές και πολύ σημαντικές διαφορές των δύο οικονομιών.

Όμως....

Αυτό που αποδεικνύει η οικονομική ιστορία είναι ότι η λύση αλα Αργεντινή δεν είναι τόσο ζοφερή όσο φαίνεται (ή και μας την παρουσιάζουν...γιατί όχι να πάει και εκεί το μυαλό μας;)

Κατά τη γνώμη μου αυτή η συνειδητοποιήση μπορεί να χρησιμεύσει τουλάχιστον σαν ένα καλό διαπραγματευτικό χαρτί.

Βιβλικά Διδάγματα

Το 2000 ΠΧ ο Φαράω της Αιγύπτου είδε ένα περιέργο όνειρο: επτά ισχνές και λιπόσαρκες αγελάδες που κατέτρωγαν επτά παχιές. Δε βαριέσαι, μονολόγησε, θα με πείραξαν τα σουτζουκάκια αυτού του μάγειρα του Πετεφρή, και ξανάπεσε για ύπνο. Ο εφιάλτης όμως επέμενε με διαφορετική μορφή: επτά στάχυα λεπτά και καμένα κατάπιναν επτά στάχυα, παχιά και μεστά. Κατατρομαγμένος, κάλεσε το επόμενο πρωί σε συμβούλιο όλους τους σοφούς, μάγους και λοιπούς αρχικοπρίτες του παλατιού για να ερμηνεύσουν τα όνειρα. Κανείς όμως δεν κατάφερε να δώσει μια ικανοποιητική απάντηση, ώσπου ένας υπηρέτης του πρότεινε να αναζητήσει τη βοήθεια ενός δούλου: του Ιωσήφ. Ο Ιωσήφ ερμήνευσε το όνειρο ως εξής: επτά χρόνια αφθονίας θα ακολουθηθούν από επτά χρόνια πείνας και δυστυχίας. Αυτό που όφειλε να κάνει ο Φαραώ ήταν να μαζεύει το ένα πέμπτο της σοδειάς στα επτά χρόνια της ευημερίας και να το αποθηκεύσει έτσι ώστε να καταναλωθεί στο ζοφερό μέλλον*.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στο αρχαίο κείμενο παρατηρούμε τα σπάργανα της οικονομικής έννοιας του "consumption smoothing" η οποία πρωτοεισήχθει στην οικονομική σκέψη από τον Irving Fisher το 1930. Η βασική ιδέα είναι ότι είναι προτιμότερο να καταναλώσεις 100 ευρώ σήμερα και 100 ευρώ αύριο παρά 150 ευρώ σήμερα και 50 ευρώ αύριο (παρότι το συνολικό άθροισμα είναι το ίδιο). Με άλλα λόγια η μεταβλητότητα στην κατανάλωση είναι δυσάρεστη και τείνουμε να την αποφεύγουμε. Αλλά πως όμως θα μεταφέρουμε κατανάλωση από τη μια χρονική περίοδο στην άλλη; Η απάντηση είναι μέσω του δανεισμού.

Πράγματι, αυτό που έκανε ο Ιωσήφ δεν ήταν παρά ένα είδος εσωτερικού δανεισμού με μηδέν επιτόκιο (όσο στάρι αποθήκευσε στην αρχή τόσο είχε και στο τέλος). Μάλιστα, στη σημερινή εποχή τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα, αφού μπορούμε να "αποθηκεύσουμε" κατανάλωση κερδίζοντας μάλιστα και ένα επιτόκιο (το αντίστοιχο του να γίνουν τα 100 δεμάτια στάρι 105 δεμάτια στο τέλος της περιόδου). Προφανώς εκείνη την εποχή, κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό οπότε ο Ιωσήφ αρκέστηκε στο μηδενικό επιτόκιο.

Μέσα από αυτή την απλή ιστορία και ανιχνεύοντας τις οικονομικές αναλογίες, μπορεί κανείς να αντιληφθεί το πόσο ασύνετη ήταν η πολιτική που ακολουθήσαμε σαν χώρα τα τελευταία χρόνια. Τα χρόνια της οικονομικής ευημερίας θα έπρεπε να μειώνουμε το δανεισμό (τρόπον τινά να μεταφέρουμε κατανάλωση από το παρόν στο μέλλον), ενώ την περίοδο της ύφεσης θα έπρεπε να αυξάνουμε το δανεισμό (δηλαδή να καταναλώνουμε αυτά που αποθηκεύσαμε). Εμείς όμως κάνουμε ακριβώς το αντίθετο! Προσπαθούμε να μειώσουμε το δανεισμό σε περίοδο ύφεσης..

* Η αυθεντική εκδοχή της ιστορίας του Ιωσήφ:
Γένεσις, Κεφάλαιο 41

Αστικοί μύθοι ευρείας κατανάλωσης.

Τους ακούμε καθημερινά: στα τηλεπαράθυρα, στις παρέες, στον καφέ, στη στάση του λεωφορείου, στην ουρά της εφορίας. Μας σπάνε τα νεύρα και τεστάρουν την υπομονή μας. Κάτι πρέπει να κάνουμε για αυτό.

Ξεκινάμε από τον πιο εκνευριστικό.

"Φέρτε πίσω τα κλεμμένα!"
Ναι, εσένα περίμενουν τα κλεμμένα, να τα φέρεις πίσω και να αποκαταστήσεις τη δικαιοσύνη. Διότι οι καταχραστές του δημόσιου χρήματος δεν είναι τόσο ηλίθιοι (βασικά καθόλου ηλίθιοι δεν είναι) για να έχουν τα κλοπιμαία σε κοινή θέα και άμεσα προσπελάσιμα στις δαγκάνες της δικαιοσύνης. Ακόμα λοιπόν και αν αποδοθεί δικαιοσύνη (γιατί μην το ξεχνάμε δεν αποφασίζει ο βασιλιάς Σολομώντας ή η βούληση του κύριαρχου λαού για το ποιος έκλεψε ή όχι, αλλά τα δικαστήρια) τα λεφτά αυτά το πιο πιθανό είναι να έχουν κάνει φτερά. Δόξα το θεό...υπάρχουν ένα σωρό offshore εταιρείες, φορολογικοί παράδεισοι, τραπεζικές θυρίδες στην Ελβετία μέχρι και σεντούκια να θάψεις στην αυλή του χωριού. Το μαύρο χρήμα, όμορφα κρύβεται. Και αν δεν κρύβεται, όμορφα καταναλώνετε θα έλεγα επιπλέον....

Αλλά ακόμα και αν γινόταν ένα θαύμα, και όπως ο αμαρτώλος Σαούλ που είδε το φως το αληθινό, οι καταχραστές μετάνιωναν και τα επέστρεφαν αυτόβουλα (διότι μόνον έτσι μπορούν να επιστραφούν...)...για τι πόσο θα μιλάγαμε; 1-2 δις; 3 μήπως; Για δες το ύψος του δημόσιου χρεούς. Όχι για να μην κοροιδευόμαστε δηλαδή ότι θα γλιτώναμε την τρόικα. Πάλι πάνω...στην τρόικα, θα καθόμασταν.

"Χαρίζουν λεφτά στις τράπεζες"

Ε, όταν διαδίδονται τέτοιες μαλακίες, πως να μην βρεθούν μερικοί παλαβοί να κάψουν ζωντανούς αθώους εργαζόμενους;

Καταρχήν, για να μην παρεξηγήθουμε. Η σημερινή κρίση συνεπάγεται και την ιδεολογική χρεωκοπία των τραπεζιτών που ενώ την εποχή των παχαιών αγελάδων υπήρξαν φανατικοί πολέμιοι της κρατικής παρέμβασης και μας τα είχαν κάνει τσουρέκια με την ελεύθερη αγορά, σήμερα έχουν λουφάξει κάτω από τις προσταυτευτικές αγκάλες του κρατικού πατερναλισμού. Γλείφουν εκεί που φτύνουν, με απλά λόγια.  Όμως άλλο αυτό και άλλο η παραπάνω ανακρίβεια. Το πακέτο στήριξης του τραπεζικού συστήματος περιλαμβάνει προνομιούχες μετοχές που αγοράζει το κράτος με υποχρεωτικό μέρισμα της τάξης του 10% (άρα λειτουργεί σαν δανεισμός των τραπεζών από το κράτος) και εγγυήσεις που δεν συνιστούν φυσικά εκταμίευση οποιουδήποτε ποσού (παρά μόνον αν εκπέσουν οι εγγυήσεις, αλλά τότε έχετε γεια βρυσούλες...), ούτε επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό.

Προνομιακή μεταχείριση των τραπεζών; Σίγουρα Ναι. Άλλο αυτό όμως και άλλο ο επικίνδυνος λαϊκισμός που κρύβεται πίσω από το ρήμα "χαρίζω".

"Η Ελλάδα ξεπουλιέται στις πολυεθνικές"

Καλά ρε φίλε, τις πολεθνικές τις ρώτησες αν θέλουν να μας αγοράσουν; Για δες τι έπαθαν οι κακόμοιροι οι Γερμανοί με τον ΟΤΕ ή ακόμα χειρότερα οι Γάλλοι της Credit Agricole με την Εμπορική. Όταν πουλήθηκε η Εμπορική στους Γάλλους φώναζαν για ξεπούλημα. Ναι, ξεπούλημα στα 25 ευρώ/ μετοχή...ενώ σήμερα έχει 2,5 ευρώ! Κοροϊδα τους πιάσαμε! Για να μη πω για ALDI, BP και Shell που πήραν κανονικότατα τον πούλο και πόσοι άλλοι ακόμα έπονται... Αλλά το πιο εκνευριστικό είναι ότι αυτό το επιχείρημα/μύθος χρησιμοποιείται κατά κόρον από τις συντεχνίες που πασχίζουν να μας πείσουν πόσο χειρότερος θα γίνει ο κόσμος, αν η κυβέρνηση πειράξει τα ιερά συντεχνιακά τους συμφέροντα. Θα δείτε λοιπόν τώρα που έρχεται η σειρά των συμβολαιογράφων ότι ένα από τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουν είναι ότι το νομοσχέδιο στην πραγματικότητα προωθεί τα συμφέροντα των μεγάλων τραπεζών που πλέον θα προσφέρουν τέτοιου είδους υπηρεσίες.

Ε, λοιπόν θα σας το πω ωμά.

Από εσάς προτιμώ τις τράπεζες. Και όχι μόνο εγώ τις προτιμώ, αλλά και ο άμοιρος υπάλληλος/ασκούμενος που απασχολείτε και τον πληρώνετε με τρεις και εξήντα ενώ εσείς βγάζετε τα κέρατα σας. Ναι και αυτός θα προτιμούσε να ήταν υπάλληλος μιας τράπεζας παρά δικός σας.

Βιβλιοπροτάσεις!

Να μερικά ωραία βιβλία που έπεσαν στα χέρια μου και είναι ότι πρέπει για την παραλία (παγωμένος καφές, βιβλιαράκι και διακριτικό χάζεμα ηλιοκαμμένων οπίσθιων -γυναικείων για να μην παρεξηθούμε- είναι εκ των ουκ άνευ των καλοκαιρινών διακοπών).

Στη σκιά της πεταλούδας του Ισίδωρου Ζουργού.

Πραγματικά εξαιρετικό. Η υπόθεση διαδραματίζεται μέσα σε ένα ασανσέρ, όπου ένας άντρας και μια γυναίκα εγκλωβίζονται. Ο συγγραφέας παράλληλα με τις στιγμές τους (ο χρόνος διαστέλλεται εντυπωσιακά, τα λεπτά που ζουν εγκλωβισμένοι αποκτούν τη βαθύτητα και το νοήμα ολόκληρων εβδομάδων, μηνών, ετών) περιγράφει το χρονικό των οικογενειών τους, έως ότου η αφήγηση φτάσει στη δική τους ζωή και στο συγκλονιστικό τέλος της περιπέτειας τους. Σημείο εστίασης η σύγκρουση του ανθρώπου με την αναγκαιότητα (ή αλλιώς το πεπρωμένο του) που αναδεικνύει ως νικητή -με τρόπο νομοτελειακό- πάντα το δεύτερο. Η σκιά της πεταλούδας είναι ένα "βιβλίο για τους αποτυχημένους" σύμφωνα με τον ίδιο το συγγραφέα και αλίμονο -συμπληρώνω εγώ- ποιος δεν κουβαλάει τις προσωπικές του αποτυχίες;

Πέρα από το υπόστρωμα των υπαρξιακών ερωτημάτων και την ενδιαφέρουσα πλοκή, θα προσθέσω την εκπλητική γραφή που πιστεύω ότι θα καθιερώσει μελλοντικά το συγγραφέα σε διαχρονικό.


Στην κόψη του ξυραφιού, Σομερσοτ Μομ.

Ξεκίνησα να το διαβάζω νωχελικά, με κέρδιζε όμως σελίδα τη σελίδα. Ο συγγραφέας-συμπρωταγωνιστής περιγράφει τη ζωή ενός αμερικάνικου ζευγαριού την πολυτάραχη δεκαετία του '30.Την Ισαβέλλα που επιθυμεί διακαώς μια ήρεμη μεσοαστική ζωή, τον Λάρυ που ο πόλεμος έσβησε μέσα του κάθε ίχνος αστικών αξιών και τον οδήγησε στο να αναζητήσει απεγνωσμένο το εναλλακτικό  (εξου και ο χωρισμός με την Ισαβέλλα), καθώς και μια σειρά άλλων χαρακτήρων όπως ο πιο καθημερινός και φυσιολογικός μετέπειτα σύζυγος της Ισαβέλλας, ο κοσμικός και ολίγον τι gay θείος της, η αυτοκαταστροφική δεσποινις Μακντόναλντ και λοιποί άλλοι χαρακτήρες. Το άκρως ενδιαφέρον στο βιβλίο του Μομ, είναι ότι ο συγγραφέας δεν κατακρίνει κανέναν και τίποτε. Εκεί ακριβώς έγκειται η ανατροπή. Ο αναγνώστης περιμένει ότι η Ισαβέλλα θα "τιμωρηθεί" που παράτησε το Λάρυ για έναν ευκατάστατο χρηματιστή (και τις υλιστικές αξίες που η επιλογή της πρεσβεύει)  ή τη μεταφυσική δικαιώση του αγνού οραματιστή Λάρυ ...αλλά επί ματαίω. Ο Μομ πειστικά υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει συνταγή ευτυχίας. Για τον καθένα υπάρχει ένας μοναδικός δρόμος, φτιαγμένος και κομμένος στα μέτρα του. Απλά πρέπει να τον ακολουθήσεις.

Πάμε σε κάτι πιο κλασσικό...

Λολίτα, Βλαντιμιρ Ναμπούκοφ

"Λολίτα, φως της ζωής μου, φλόγα των λαγόνων μου. Αμαρτία μου, ψυχή μου. Λο-λί-τα: της γλώσσας η άκρη τρέχει τρεις φορές στον ουρανίσκο, για να χτυπήσει με την τρίτη απαλά πάνω στα δόντια. Λο.Λι.Τα.........."

και για τους αμετανοήτους λάτρες των οικονομικών:

Ο πλούτος και η φτώχεια των εθνών του D.Landes

Ο ακαδημαικός καθηγητής της οικονομικής ιστορίας εξηγεί με πολύ γλαφυρό και εύληπτο τρόπο (δεν χρειάζονται τεχνικές οικονομικές γνώσεις) γιατί κάποια έθνη υπήρξαν οικονομικά επιτυχημένα, ενώ άλλα όχι. Εντυπωσιάζει η απίστευτη ευρυμάθεια του. Πολιτική, διπλωματία, γεωγραφία, πολιτισμός, κοινωνία, ιστορία όλα συνθέτουν ένα μωσαϊκό δυνάμεων που κινούν την οικονομία. Τελικά, τα οικονομικά φαινόμενα είναι ιδιαιτέρως σύνθετα όπως όλες οι εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Πολύ γόνιμο και επίκαιρο το επιμύθιο του βιβλίου.

Να προσθέσω τέλος ότι το βιβλίο του Landes το είδα στα χέρια πολύ γνωστού πολιτικού ...που δυστυχώς δεν εφάρμοσε και πολλά από αυτά που διάβασε...

Κουσούρια της φυλής.

Κατά την διάρκεια της επανάστασης του ΄21, κάπου κοντά στην Τρίπολη, συνέβη το εξής περιστατικό. Ο Τούρκος στρατηγός έμαθε ότι ένα γειτονικό λόφο τον υπερασπιζόταν ένας μοναχά Έλληνας. Στέλνει, λοιπόν, πέντε στρατιώτες του να τον καταλάβουν. Τουφεκίδι, πιστολίδι, καπνοί και ορυμαγδοί και ύστερα άκρα του τάφου σιωπή. Κανείς δεν γύρισε πίσω...Στέλνει τότε ένα απόσπασμα από δέκα αυτή την φορά στρατιώτες. Μια από τα ίδια. Χαλασμός κυρίου και ύστερα νέκρα. Δεν πτοείται και ετοιμάζει ένα ακόμα ισχυρότερο απόσπασμα, αποτελούμενο από δεκαπέντε πάνοπλους στρατιώτες. Χαλασμός κυρίου πάλι και ύστερα από κάποια ώρα, επιστρέφει αιμόφυρτος σε μαύρα χάλια, ένας από τους στρατιώτες του, που κατάφερε και γλίτωσε από του χάρου τα δόντια.

- Μουσταφάμπεη μου...δεν είναι ENAΣ ο Έλληνας, ΔΥΟ είναι που φυλάνε το λόφο! Ψέλλισε, ξέπνοος.

Φωνάζει ο Τούρκος στρατηγός τότε αυτόν που του έδωσε την πληροφορία ότι ένας μόνο φυλούσε τον λόφο, τον καθαρίζει με συνοπτικές διαδικασίες με το γιαταγάνι του και καλεί έναν άλλον στρατιώτη που παρουσιάζεται μπροστά του τρεμάμενος και κάτωχρος.

-Τσακίσου πάρε μια λευκή σημαία και πήγαινε να διαπραγματευτείς με τους γκιαούρηδες!

Φεύγει σφαίρα ο Τουρκαλάς και από την τρομάρα του ξεχνάει μέχρι και το τουφέκι του να πάρει μάζι..Ύστερα από λίγα λεπτά, αντιλαλούν πάλι βρισίδια, τουφεκιές, χαμός...και ύστερα ησυχία. Επιστρέφει καταιδρωμένος με ένα χαμόγελο μέχρι τα αυτιά ο Τούρκος στρατιώτης.

-Τι έγινε; Τον ρωτάει γεμάτος αγωνία ο Μουσταφάμπεης.
-Φθάνω εκεί, που λες αφέντη μου, και τους φωνάζω: "Θέλω να μιλήσω με τον αρχηγό σας" και οι γκιαούρηδες σκοτωθήκαν μεταξύ τους!!!

H ιστορία επαναλαμβάνεται.

Τι αλιεύει κανείς στο ιντέρνετ!

εφημερίδα "Νέος Αγών", Καρδίτσα, 27/7/1956

Χρήστος το -η με -ι.

Ο Josef, ήρωας του Κάφκα στην Δίκη, συλλαμβάνεται και προσπαθεί απεγνωσμένα να μάθει γιατί κατηγορείται. Αντιμέτωπος με μια χαοτική γραφειοκρατία αδυνατεί να βρει ποιος τον κατηγορεί και γιατί. Κανείς δεν γνωρίζει και ούτε έχει την διάθεση να ψάξει. Όλοι απλά εκτελούν εντολές και τηρούν κανόνες. Στο τέλος οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα, εντελώς αποκαμωμένος, δεν τον ενδιαφέρει πλέον να μάθει για ποιο πράγμα είναι κατηγορούμενος.

Οι κριτικοί υποστηρίζουν ότι η ιστορία του Κάφκα είναι αλληγορική. Υπαρξιακά προβλήματα αποτελούν το υπόστρωμα της σκοτεινής ιστορίας, λένε. Άλλοι ότι σκιαγραφεί με τρόπο παραβολικό το Εβραϊκό ζήτημα. Αμ, δε! Είμαι σίγουρος ότι ο Κάφκα κυριολεκτούσε. Τίποτε το αλληγορικό ή μεταφορικό, καμία παραβολή... το ανθρωποφάγο τέρας της γραφειοκρατίας κατακεραύνωνε ο άνθρωπος γιατί μάλλον πέρασε ότι πέρασα και εγώ σήμερα, καθώς προσπαθούσα να βγάλω άκρη με αυτό το @#@#@ το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.

Πάω που λέτε στη μονάδα μου το πρωί." Ήρθε το χαρτί της μειωμένης θητείας;", ρωτάω τον λοχαγό. Όχι, μου λέει. Μου ΄ρχεται ταμπλας! (σημειώτεον τον τελευταίο χρόνο πρέπει να το έχω πάει το κωλόχαρτο τουλάχιστον 2-3 φορές). Τρέχω στο Ρουφ, ευτυχώς δεν είχε ουρά, διότι όταν έχει εκεί ουρά μιλάμε για ΟΥΡΑ, όχι αστεία. Στο γραφείο καθόταν μια γνώριμη από άλλες επισκέψεις αξιωματικός. Με το που την βλέπω, με λούζει κρύος ιδρώτας...ωχ λέω "την κάτσαμε την βάρκα" και μπαίνω δειλά δειλά στο ανήλιαγο γραφείο.

Τι είχε ανακαλύψει κάποιο μοβόρο τσακάλι της γραφειοκρατίας;

Το Χρίστος λέει κάπου είχε γραφτεί με -η !!!!

Τρομερή παρατηρητικότητα, δεν λέω. Πρέπει να έχει κάνει τρομερή εξάσκηση στο "Βρες τις διαφορές". Σε τόση χαρτούρα έπεσε το μάτι του στο ρημάδι το -η! Και φυσικά η κρατική μηχανή μπλόκαρε, ευθύς. Γιατί σου λέει: άλλο ο Χρίστος Κ του Γ και της Μ και άλλο ο Χρήστος Κ του Γ και της Μ (σημειωτέον οι δύο αυτοί μούργοι μένουν στην ίδια διεύθυνση, τι σύμπτωσις!). Και άντε να στέλνουν χαρτιά πίσω στο δήμο και άντε ο δήμος πάλι πίσω σε αυτούς να διελευκανθεί αν το -η είναι -ι.

Ε, λοιπόν έγινε ένας μικρός χαμός στη στρατολογία. Και αφού τσακώθηκα με μια ταγματάρχη, μια ανθυπολοχαγό και έναν υπολοχαγό (ένα λοχαγός μου έλειπε ρε γαμώτο και θα έκλεινα φλος του ταγματάρχη!) έφυγα με την διαβεβαιώση ότι το κωλόχαρτο θα σταλεί αυθημερόν στην μονάδα μου.

Τι να σας πω; Αν δεν το δω με τα μάτια μου και δεν το ψηλαφήσω....δεν πιστεύω τίποτε. Δικαιώθηκε περίτρανα και σοφός φίλος μου που έλεγε ότι αν δεν βγείς από την πύλη με την αστυνομική σου ταυτότητα δαγκωμένη στο στόμα και το απολυτήριο ΤΡΕΧΟΝΤΑΣ....τίποτε δεν έχει τελειώσει.

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Ν. Ζηλανδία

Αλιεύσα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο της Ελευθεροτυπίας το οποίο δημοσιεύτηκε στις 27/09/2004. Περιγράφει την ριζοσπαστική μεταρρύθμιση που έλαβε χώρα στη Ν.Ζηλανδία, αναφορικά με το εκπαιδευτικό της σύστημα, όταν τα πράγματα έδειχναν ότι δεν πάει άλλο. Σημείο κλειδί είναι η εξής φράση (που υπερτονίζω και στο κείμενο): η παροχή διάφορων κοινωνικών υπηρεσιών έχει στόχο να ωφελήσει τους αποδέκτες και όχι τους παραγωγούς

του Τάκη Μίχα
Στα μέσα της δεκαετίας του '80 έγινε συνείδηση στον πολιτικό κόσμο ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στη Νέα Ζηλανδία χώλαινε σοβαρά. Σύμφωνα με υπολογισμούς, το 30% των παιδιών είχαν σοβαρά προβλήματα - ιδιαίτερα αυτά που προέρχονταν από τις χαμηλότερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις. Ολα αυτά, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία 20 έτη το κράτος αύξανε συνεχώς τις δαπάνες της παιδείας. Η νέα κυβέρνηση των Εργατικών, που είχαν κερδίσει τις εκλογές, αποφάσισε να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές. Το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να προσπαθήσει να υπολογίσει την απόδοση κάθε δολαρίου που εδαπανάτο για την εκπαίδευση. Προς το σκοπό αυτόν, προσέλαβε ξένους συμβούλους (διότι δεν εμπιστευόταν τους ειδήμονες των διαφόρων υπουργείων). Η σημαντικότερη ανακάλυψη την οποία έκαναν ήταν ότι το 70% των δαπανών για την παιδεία απορροφούνταν από τη γραφειοκρατία. Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, η κυβέρνηση προχώρησε σε βαθύτατη αποκέντρωση και ανεξαρτητοποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ παράλληλα μείωσε δραστικά τον αριθμό των απασχολουμένων στο υπουργείο Παιδείας. Η διαχείριση κάθε σχολείου (δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο) πέρασε στα χέρια ενός διοικητικού συμβουλίου, το οποίο εκλεγόταν απ' ευθείας από τους γονείς των παιδιών που φοιτούσαν εκεί. Το συμβούλιο αυτό έπαιρνε τις κυριότερες αποφάσεις για την καθημερινή λειτουργία του σχολείου, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων που αφορούσαν την πρόσληψη και απόλυση δασκάλων/καθηγητών.

Στην αρχή της σχολικής χρονιάς, η κυβέρνηση παρείχε σε κάθε σχολείο ένα καθορισμένο ποσό, βασισμένο στον αριθμό των μαθητών που ήταν εγγεγραμμένοι εκεί. Το σχολείο μπορούσε να δαπανήσει αυτά τα χρήματα όπως ήθελε, χωρίς να υπόκειται σε κανέναν περιορισμό. Παράλληλα, δόθηκε στους γονείς το δικαίωμα να επιλέγουν σε ποιο σχολείο θα στέλνουν τα παιδιά τους. Αυτά τα μέτρα είχαν αποτέλεσμα τα δημόσια σχολεία να αρχίσουν να συναγωνίζονται μεταξύ τους για την προσέλκυση μαθητών. Μέσα σε μια ημέρα 4.500 σχολεία άρχισαν να ακολουθούν το νέο σύστημα.

Η μεταρρύθμιση, όμως, δεν παρέμεινε μόνο στο χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης. Αγκάλιασε και την ιδιωτική. Το κράτος έδωσε τη δυνατότητα στους γονείς να επιλέγουν σε ποιο σχολείο θα έστελναν το παιδί τους. Αν κάποιος αποφάσιζε να το στείλει στο ιδιωτικό, το κράτος θα κατέβαλλε στο ιδιωτικό σχολείο το αντίστοιχο ποσό, το οποίο αντιστοιχούσε με το ποσό που κατέβαλλε στο δημόσιο για κάθε μαθητή. Στην αρχή το μέτρο αυτό αντιμετωπίστηκε με μαζική κατακραυγή διότι πολλοί φοβήθηκαν ότι θα είχε αποτέλεσμα τη μαζική έξοδο των μαθητών από τα δημόσια σχολεία και τη μετάβασή τους στα ιδιωτικά, τα οποία άλλωστε παρουσίαζαν εκπαιδευτική ανωτερότητα, η οποία είχε υπολογιστεί σε 15%. Ομως αυτό δεν συνέβη. Αντίθετα, η διαφορά μεταξύ των ιδιωτικών και δημόσιων σχολείων εξανεμίστηκε σε διάστημα περίπου ενός έτους.

Ο λόγος ήταν απλός. Αίφνης, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές των δημόσιων σχολείων ανακάλυψαν ότι αν έχαναν όλους τους μαθητές τους θα έχαναν και την κρατική χρηματοδότηση, με τελική συνέπεια να χάσουν και τις θέσεις τους. Στην αρχή, όταν ξεκίνησε η μεταρρύθμιση, 85% των μαθητών φοιτούσαν σε δημόσια σχολεία και το υπόλοιπο 15% σε ιδιωτικά. Τον πρώτο χρόνο των μεταρρυθμίσεων το ποσοστό εκείνων που πήγαιναν σε ιδιωτικά αυξήθηκε σε 20%. Ομως, τρία έτη μετά, το 87% των μαθητών φοιτούσε σε δημόσια σχολεία.

Φυσικά, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που εφαρμόστηκε στη Νέα Ζηλανδία δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός. Αντιπροσώπευε έναν νέο διαφορετικό τρόπο σκέψης, που αφορούσε εν γένει τη λειτουργία και το ρόλο του κράτους. Το νέο αυτό τρόπο σκέψης προέβαλε η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση όταν πήρε την εξουσία. Η νέα συλλογιστική βασίστηκε σε δύο πόλους:

*Στην αναγνώριση του γεγονότος ότι η παροχή διάφορων κοινωνικών υπηρεσιών έχει στόχο να ωφελήσει τους αποδέκτες και όχι τους παραγωγούς. Ετσι π.χ. ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν τα σχολεία δεν είναι για να διορίζονται οι καθηγητές και οι γραφειοκράτες του υπουργείου Παιδείας, αλλά για να μαθαίνουν γράμματα οι μαθητές.

*Στην αυστηρή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μιας συγκεκριμένης κοινωνικής δαπάνης. Κάθε δαπάνη θα έπρεπε να αξιολογείται στη βάση του ερωτήματος: «Τι δημόσιο όφελος αντιστοιχεί σε αυτό το ποσό χρήματος;».

Τα δύο αυτά ερωτήματα σήμερα, στις περισσότερες δυτικές χώρες θεωρούνται αυτονόητες κοινοτοπίες. Το γεγονός όμως ότι σε ορισμένες χώρες, όπως η Ελλάδα, αυτά θεωρούνται ανατρεπτικά, απλά δείχνει πόσο έχει αποκλίνει ο εγχώριος τρόπος σκέψης από τις βασικές αρχές του ορθολογισμού.

Να μαζευτούμε να Π.Α.Τ.Ε.

Είναι ευρέως διαδεδομένη η άποψη στην Ελλάδα ότι αν κάποιος νομίζει ότι έχει δίκιο σε ένα ζήτημα, τότε νομιμοποιείται να διεκδικήσει το δίκιο του με οποιονδήποτε τρόπο: κλείνοντας δρόμους, μπλοκάροντας λιμάνια, καταλαμβάνοντας σχολεία, πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες και ούτω καθεξής. Τονίζω το ρήμα "νομίζω" διότι αν υπήρχε τρόπος να ήμασταν σίγουροι ότι όντως έχει δίκιο σε αυτό που υποστηρίζει, τότε θα μπορούσαμε ως ένα βαθμό να δικαιολογήσουμε ακραίες αντιδράσεις και εκδηλώσεις (μέχρι κάποιο όριο πάλι), αλλά πολλές φορές το ποιός έχει δίκιο δεν είναι πάντα σαφές. Για παράδειγμα, θυμάμαι στο πανεπιστήμιο όταν το τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων είχε οργανώσει σεμινάρια με καλεσμένους στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων, η διοργάνωση εμποδίστηκε από 5-6 άτομα μιας μικρής φοιτητικής παράταξης, οι οποίοι νόμιζαν (και νομίζουν) ότι τα στελέχη επιχειρήσεων είναι persona non grata στα πανεπιστήμια και ως εκ τούτου πρέπει να απαγορεύεται η είσοδος τους σε αυτά. Βέβαια, εγώ (και αρκετοί άλλοι) νομίζουμε ότι δεν είναι δα και τόσο παράλογο ένα τμήμα που έχει ως ακαδημαϊκό αντικείμενο την οργάνωση των επιχειρήσεων, να προσκαλεί αντιπροσώπους τους για διάλογο. Δεν βλέπω γιατί το δικό τους "νομίζω" είναι ανώτερο από το δικό μου, έτσι ώστε να μου επιβληθεί στο τέλος η άποψη τους. Πρόκειται περί αυταρχικής αντίδρασης.

Όταν δε τιθεται επί τάπητος το ζήτημα του αυταρχισμού, η απάντηση τους είναι ότι: " Αυταρχική είναι η κυβέρνηση, τα ΜΑΤ, οι πολυεθνικές, οι τράπεζες και αυτή η άθλια ψευδοδημοκρατία που μας καταδυναστεύει". Ενώ πάντως και εγώ είμαι εξαιρετικά δυσαρεστημένος με την προβληματική δημοκρατία του τόπου μας και το σάπιο πολιτικό κατεστημένο, μπορώ να δηλώσω ευθαρσώς ότι το προτιμώ χίλιες φορές από ένα ολοκληρωτικό έκτρωμα που θα μου απαγορευόταν δια ροπάλου να φέρω αντίθετη άποψη, να ταξιδέψω εκτός της χώρας και να υποχρεούμαι να αγοράζω είδη πρώτης ανάγκης με το κουπούνι.

Πάμε στα της ελληνικής κρίσης. Πολλοί υποστηρίζουν την ανάγκη να χρεωκοπήσει η χώρα ή να αναδιαπραγματευτεί ριζικά το χρέος της, έτσι ώστε να ρίξει στο καναβάτσο τους πιστωτές της και να μπορέσει να αναπνεύσει. Δεν το αρνούμαι ότι υπάρχει λογική σε αυτό το σχέδιο (μάλιστα με την μορφή της μπλόφας ίσως θα είχε ακόμα περισσότερη λογική), θα απαιτούσε όμως και τεράστιες θυσίες από τον Ελληνικό λαό. Καλό είναι, λοιπόν, να γνωρίζουμε για τι μιλάμε. Σε ακραίες συνθήκες, η χώρα θα αποκλειόταν από τις αγορές κεφαλαίου (ή την χρηματοδότηση του Δ.Ν.Τ αν δεν τηρούσε τους όρους του), αυτό θα σήμαινε ότι από αύριο ο προϋπολογισμός θα έπρεπε να ισοσκελιστεί, δηλαδή θα έπρεπε Δημόσια Έσοδα=Δημόσια Έξοδα ή ισοδύναμα 0% έλλειμμα. Σκεφθείτε τι επώδυνα και αντικοινωνικά μέτρα λαμβάνει η κυβέρνηση σήμερα προκειμένου να μειώσει το έλλειμμα από 13% σε 8% , αν ο στόχος (που πλέον δεν θα ήταν στόχος αλλά περιορισμός) γινόταν το μηδέν, τι μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν; Εικάζω Δ.Ν.Τ εις το τετράγωνο!

Δεν ξέρω λοιπόν αν σαν λαός αντέχουμε τόσο σκληρές αποφάσεις. Η ρεαλιστική εναλλακτική είναι η δημοσιονομική προσαρμογή (που πράττει η κυβέρνηση λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένα) σε συνδυασμό με αναπτυξιακή πολιτική (που δυστυχώς δεν πράττει). Όπως είπε και ο καθηγητής οικονομικής ιστορίας του Harvard, Νiall Ferguson, που επισκέφθηκε την Ελλάδα πρόσφατα, το εμπόριο και ο ιδιωτικός τομέας είναι η ατμομηχανή της οικονομίας. Πρέπει να δωθούν  κίνητρα για την δημιουργία και ανάπτυξη μικρών, δυναμικών και καινοτόμων επιχειρήσεων. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, θα αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα και θα αυξηθούν οι εξαγωγές μας, οι εξαγωγές που είναι ο μοναδικός, μα απολύτως ο μοναδικός τρόπος, που μπορεί να εξασφαλίσει την οικονομική ευημερία ενός έθνους. Προς αυτή την κατεύθυνση, δυστυχώς δεν βλέπουμε τίποτε.

Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης...

Μια ιδιαιτερότητα της ελληνικής κοινωνίας είναι ότι συνήθως αυτοί που φωνασκούν και διαμαρτύρονται είναι οι ευνοημένοι. Αντιθέτως, εκείνοι που αδικούνται και θα νομιμοποιούνταν ηθικά να τα κάνουν όλα γης μαδιάμ εξαιτίας αυτών που υφίστανται καθημερινά, συνήθως δεν βγάζουν άχνα!

Τρανταχτό παράδειγμα οι καθημερινές απεργίες, όπου 9 στα 10 πρωτοστατούν οι διάφοροι βολεμένοι των οποιών οι διαμαρτυρίες στρέφονται εναντίων των αχρείων που τολμούν να αγγίζουν τα "εκ θεού" προνόμια τους.

Όπως σήμερα που ταλαιπωρείται για τρίτη μέρα η Αθήνα εξαιτίας της απεργίας των εργαζομένων του ΜΕΤΡΟ ως ένδειξη συμπαράστασης προς τους 280 συμβασιούχους των οποίων οι συμβάσεις δεν ανανεώθηκαν διότι κρίθηκαν παράνομες από το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης. Ορίστε μερικές από αυτές τις προσλήψεις όπως διέρευσαν στον τύπο:


•τριών υπαλλήλων στα βιογραφικά των οποίων υπήρχαν οι χειρόγραφες σημειώσεις «έχεις καμιά θέση κατά νου;», «την είδε ο πρόεδρος» και «η μητέρα του είναι γνωστή της κας Δρακάκη»!

•εκπαιδευόμενου τεχνίτη, στο βιογραφικό του οποίου υπήρχε η ένδειξη «καμία τεχνική εμπειρία, δεν κάνει για τεχνίτης» και «δεν έχει τεχνική εμπειρία, ούτε αντίληψη»...

•οδηγού συρμών με μοναδική εργασιακή εμπειρία ως... μουσικός στην ομάδα συναυλιών του Θ. Πολυκανδριώτη.

•ατόμου που έδωσε συνέντευξη... μία εβδομάδα αφότου προσελήφθη

•υπεύθυνης σταθμού που ήταν φοιτήτρια, χωρίς καμία εργασιακή εμπειρία.

•πρώην ειδικού συμβούλου στο γραφείο υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και πρώην οδηγού του υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ.


Πολύ εντυπωσιακή είναι η ειλικρίνια του προέδρου του σωματείου των εργαζόμενων κ. Σταματόπουλου ο οποίος δηλώνει ευθαρσώς ότι "Εάν δεν είχες γνωστό, δεν γινόταν πρόσληψη στο Μετρό" . Κανόνας που δεν αλλάζει ούτε για αυτόν τον ίδιο (καλά όχι ότι είχαμε καμία αμφιβολία):

"Γιατί εγώ που εργάζομαι εδώ δέκα χρόνια από πού έχω μπει, από την πόρτα; Στον οργανισμό οι προσλήψεις δεν γίνονται μέσω ΑΣΕΠ. Οι διευθυντές της εταιρείας κάνουν γνωστό πόσους καινούργιους εργαζόμενους έχουν ανάγκη και οι ενδιαφερόμενοι το μαθαίνουν από γνωστούς που ενδεχομένως έχουν στην εταιρεία. Για παράδειγμα, άλλος γνωρίζει τον διευθυντή, άλλος έχει γνωστό τον συνάδελφο... Έτσι γίνονται οι προσλήψεις στο Μετρό, το οποίο άλλωστε είναι ιδιωτική εταιρεία"

Βέβαια το να λες στην Ελλάδα ότι χρειάζεσαι γνωστό για να προσληφθείς κάπου είναι σαν να λες ότι χέζουν οι αρκούδες στο δάσος (που αλλού θα έχεζαν;). Αυτονοήτα πράγματα δηλαδή, αυτό όμως που δεν είναι αυτονοήτο είναι η διαμαρτυρία των βυσμάτων που πλέον αγγίζει τα όρια του σουρρεαλιστικού!

Ο θεός να βάλει το χέρι του σε αυτή τη χώρα....

Χαρτοπόλεμος

Καθώς ανέβαινα τα βρώμικα σκαλοπάτια της στρατολογίας Ανατολικής Αττικής για την προσκόμιση κάποιων εγγράφων, είχα την διαίσθηση ότι δεν θα ξέμπλεκα μονομιάς. Πάντοτε, όταν επισκέπτομαι δημόσιες υπηρεσίες έχω αυτή την αίσθηση και σχεδόν πάντοτε δικαιώνεται, αφού όλο και κάποιο έγγραφο λείπει ή δεν είναι συμπληρωμένο όπως πρέπει. Και τι έκπληξη! Έτσι έγινε και αυτή τη φορά: το «πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης για κάθε νόμιμη χρήση» έπρεπε να αντικατασταθεί με ένα «πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης για στρατολογική χρήση» που πρακτικά είναι το ίδιο πράγμα βέβαια…αλλά το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον και εις αύριο ξανά στο κυνήγι του χαμένου πιστοποιητικού.


Όμως το κακό με τη γραφειοκρατία έχει παραγίνει. Μια ολόκληρη χώρα έχει επιδοθεί σε έναν ατελείωτο χαρτοπόλεμο όπου πρωτόκολλα, διαβιβαστικά, πιστοποιητικά και αιτήσεις αλλάζουν χιλιάδες χέρια μέχρι να καταλήξουν σε ένα σκονισμένο ράφι όπου τα περιμένει ένα άδοξο, κιτρινισμένο τέλος. Περίπου 1/3 του εργατικού δυναμικού της χώρας απασχολείται στην διευθέτηση αυτών των εγγράφων, ενώ τα υπόλοιπα 2/3 προσπαθούν μάταια να βγάλουν άκρη από δαύτα. Αν μπορούσαμε να εξάγουμε γραφειοκρατία το εμπορικό ισοζύγιο μας δεν θα είχε τίποτε να ζηλέψει από της Γερμανίας ή της Ιαπωνίας. Αλίμονο όμως, κανείς δεν ενδιαφέρετε να εισάγει σφραγισμένα κωλόχαρτα και το αποτέλεσμα είναι να χάνονται καθημερινά δεκάδες χιλιάδες εργατοώρες στο απόλυτο τίποτα, εργατοώρες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην πραγματική παραγωγή, στην εκπαίδευση ή έστω στην ξεκούραση! Χώρια που η τεράστια γραφειοκρατία συμβάλλει στην αύξηση της διαφθοράς. Αν, λόγου χάρη, για μια επένδυση σε φωτοβολταϊκα (καθόλου τυχαίο το παράδειγμα) χρειάζεται να περάσεις από 145 επιτροπές, να προσκομίσεις 514 έγγραφα και να συμπληρώσεις 436 αιτήσεις, τότε γεννάται το κίνητρο να δωροδοκήσεις τον κατάλληλο σφραγιδοφύλακα προκειμένου να αποφύγεις όλη αυτή την τρομερή ταλαιπωρία.

Μπορούμε να περιορίσουμε την γραφειοκρατία; Αλίμονο, αν δεν μπορούμε! Εν έτει 2010 είναι σίγουρο ότι υπάρχει η κατάλληλη τεχνολογία και τεχνογνωσία. Εκείνο που είναι αμφίβολο ότι υπάρχει είναι η πολιτική βούληση αφού σημαντική συρρίκνωση της γραφειοκρατίας θα σήμαινε αυτόματα και ανάλογη συρρίκνωση της ισχύς και επιρροής του πολιτικού κατεστημένου. Διότι, αφενός κάποιοι έχουν τον έλεγχο της γραφειοκρατίας, αφετέρου δημιουργούν θέσεις εργασίας εξ αυτής. Για παράδειγμα, ποια είναι τόσα χρόνια τα συνήθη ρουσφετολογικά όπλα ενός βο(υ)λευτή; Διορισμός μέλους της οικογένειας σε υπαλληλική θέση στο δημόσιο ή αίσια διευθέτηση κάποιας γραφειοκρατικής υπόθεσης (νομιμοποίησεις αυθαιρέτων, αποχαρακτηρισμοί γης, μεταθέσεις, μετατάξεις κτλ).

Impossible is nothing.

Πριν λίγες εβδομάδες και ενώ η χώρα βρισκόταν σε οξεία κρίση (όχι ότι και τώρα δεν είναι...), το ενδιαφέρον των Ελληνικών ΜΜΕ μονοπωλούσε η Τζούλια και οι περιπτύξεις της με το μπουκάλι της σαμπάνιας. Όχι ότι με ενοχλεί τι κάνει η Τζούλια με τον γυάλινο εραστή της, αλλά διαόλε τόσο η τηλεόραση, όσο και ο γραπτός τύπος έχουν εξελιχθεί σε έναν απίστευτο σκουπιδομαγνήτη. Πιο πιθανό είναι να μάθεις ότι χτες το βράδυ η Σούλα Καρατσουλίδου -πρώην παίκτρια του Big Brother no. 4565- εθεάθη στο Island με καυτό φόρεμα, έχοντας ξεχάσει να φορέσει το βρακάκι της παρά ένα σημαντικό καλλιτεχνικό, επιστημονικό ή αθλητικό (εκτός αν αφορά μπάσκετ ή ποδόσφαιρο) επίτευγμα.

Δεν μου κάνει λοιπόν εντύπωση ότι η προσπάθεια του βετεράνου αθλητή της ποδηλασίας Στέλιου Βάσκου να διανύσει δίχως στάση 1.600 χλμ. με το ποδήλατο σε μια διαδρομή που ξεκινάει από τα Τρίκαλα επισκέφτεται τη Βουλγαρία φθάνει στην Τουρκία και επιστρέφει πάλι πίσω στα Τρίκαλα είχε ελάχιστη προβολή! Και μιλάμε για έναν εξωπραγματικό άθλο που απαιτεί πάνω από 60 ώρες κυριολεκτικά ασταμάτης ποδηλασίας εξερευνώντας τα όρια της ανθρώπινης αντοχής.

Ειλικρινά, εμένα αν μου έλεγες να διασχίσω την ίδια διαδρομή οδηγώντας μια Aston Martin DB9 με την Μόνικα Μπελούτσι στο διπλανό κάθισμα να της χαϊδεύω το μπουτάκι όποτε έπληττα, είμαι σίγουρος ότι πάλι δεν θα τα κατάφερνα!

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Ειδικά την τωρινή περιόδο που σαν Έλληνες βαλλόμαστε πανταχόθεν, θα έλεγα ότι η προσπάθεια του Βάσκου έχει μια ιδιαίτερη σημειολογική σημασία. Αποδεικνύει έμπρακτα τις απίστευτες δυνατότητες του ανθρώπου όταν κινητήριος δύναμη είναι η προσπάθεια, το πείσμα και η σιδερένια θέληση. Στοιχεία που δυστυχώς σαν λαός μας έλειπαν, αλλά καλούμαστε πλέον να επιδείξουμε.

Για την ιστορία, την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές ο Στέλιος βρίσκεται κάπου κοντά στη Θεσσαλονική έχοντας διασχύσει ήδη περίπου στα 1.300 χλμ. Μακάρι να τα καταφέρει!

http://www.sportrikala.gr/subcat/26/

Σκάκι στην όπερα.

Ο Paul Morphy (1837-1884) ήταν στην εποχή του, αναμφίβολα, ο πιο ισχυρός παίκτης στον κόσμο. Δικηγόρος στο επάγγελμα, πήρε το πτυχίο του μόλις σε ηλικία 20 ετών. Καθότι εκείνη την εποχή σε τόσο μικρή ηλικία δεν επιτρεπόταν να ασκήσει την δικηγορία, για να γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο του το έριξε στο σκάκι, όπου στην κυριολεξία διέπρεψε συντρίβοντας όποιον άτυχο κάθησε απέναντι του.

Η πιο διάσημη παρτίδα του που σώζεται έως σήμερα είναι η περίφημη "παρτίδα της όπερας" (the opera game) γνωστή και ως η "σφαγή της όπερας (opera house massacre) που αποτελεί ένα από τα κλασσικά σκακιστικά αριστουργήματα. Παίχτηκε κατά την διάρκεια του διαλείμματος μιας παράστασης, που ο φιλότεχνος Morphy είχε πάει να παρακολουθήσει. Για κακή του τύχη δυο ευγενείς τον αναγνώρισαν και τον πίεσαν να ερθει στο ιδιωτικό τους θυρωρείο για να παίξει μια παρτίδα μαζί τους. Ο Μοrphy φυσικά το τελευταίο που ήθελε να κάνει εκείνη την ώρα ήταν να ρίχνει σκακιστικές φάπες στους δύο αριστοκράτες...παρόλα αυτά καθότι ήταν πολύ ευγενικός και ντροπαλός δεν μπορούσε να αρνηθεί. Η παρτίδα ήταν σύντομη και βιαίη...αλλά τουλάχιστον ο γερμανός δούκας Karl of Brunswick και ο γάλλος αριστοκράτης Count Isouard κερδίσαν μια θέση στην σκακιστική ιστορία!

Λευκά: Paul Morphy

Μαύρα: Duke Karl of Brunswick, Count Isouard

(Για όσους δεν έχουν οικειότητα με την σκακιστική γραφή: Ν=ίππος, Β=Αξιωματικός, R=Πύργος, Q=Βασίλισσα, K=Βασιλιάς, για περισσότερες λεπτομέρειες εδώ: en.wikipedia.org/wiki/Algebraic_chess_notation)


1. e4 e5

2. Nf3 d6

3. d4 Bg4

(διάγραμμα)

Τα μαύρα επέλεξαν την άμυνα Φιλιντορ, μια σταθερή συνέχεια αλλά κάπως παθητική. Δυστυχώς όμως η κίνηση Bg4 είναι αδύνατη. Αν κάποιος θέλει να παίξει την Φιλιντορ ας προτιμήσει καλύτερα το 3....d5xe4

4. dxe5 Bxf3

5. Qxf3 dxe5

6. Bc4 Nf6

7. Qb3 (διάγραμμα)

Προσοχή εδώ αυτή η διπλή απειλή (b7 και f7) συναντάται πολύ συχνά στην πράξη. Τα μάτια σας ανοιχτα!

7. ........Qe7

8. Nc3 c6

Σε αυτό το σημείο ο Morphy μπορούσε να κερδίσει εύκολα ένα πιόνι...αλλά προτίμησε να αναπτύξει ένα ακόμα κομμάτι (τον ίππο στο c3).

9. Bg5 b5 (διάγραμμα)

Οι περισσότεροι προπονητές σκακιού χρησιμοποιούν αυτή την παρτίδα για να δείξουν στους μαθητές τους την σημασία της γρήγορης ανάπτυξης των κομματιών. Δείτε λίγο την θέση, ο λευκός έχει αναπτύξει όλα του τα ελαφρά κομμάτια (πάντα αυτά αναπτύσουμε πρώτα στην αρχη της παρτίδας), ενώ ο μαύρος δεν έχει αναπτύξει σχεδόν τίποτα. Στην ουσία ο λευκός έχει μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα μέχρι στιγμής, αλλά είναι πολύ σημαντικό να το αξιοποιήσει. Νομίζω ο Νίτσε ήταν αυτός που έγραφε ότι αν η δύναμη δεν ασκείται τότε εξασθενίζει...Εφαρμόζει τέλεια στο σκάκι. Αν έχετε κάποιο στρατηγικό πλεονέκτημα ΠΡΕΠΕΙ να περάσετε σε δυναμική επίθεση, αλλιώς θα το χάσετε.


10. Nxb5! cxb5

11. Bxb5+ Nbd7

12. 0-0-0 (διάγραμμα)

12. ....Rd8

Και εδώ αρχίζουν τα όργανα. Ο λευκός επιτίθεται δίχως έλεος.

13. Rxd7 Rxd7

14. Rd1 Qe6

15. Bxd7+ Nxd7 (διάγραμμα)

O μαύρος με την κίνηση 14....Qe6 προσπαθησε να αλλάξει βασίλισσες. Αμ, δε...να του κάνει την χάρη ο Morphy! Να θυμάστε ότι οι αλλαγές (δηλαδή οι απλοποιήσεις) πάντα είναι υπερ του αμυνόμενου, άρα όταν είμαστε σε επίθεση πρέπει να τις αποφεύγουμε και τούμπαλιν. Το τέλος είναι πολύ θεαματικό, ας το δούμε σε αργή κίνηση!

16. Qb8+! (διάγραμμα)

Ποιήση!

16. ... Nxb8

17. Rd8# (διάγραμμα)

Του λευκού του έχουν απομείνει μόνο δύο κομμάτια, όμως είναι υπεραρκετά! Εξαίσιο τέλος και ο Morphy ήταν ελεύθερος να παρακολουθήσει την παράσταση!

Κανένα παιδί δεν έρχεται στον κόσμο δίχως βρώμικες πάνες....

..κανένα βιομηχανικό έθνος επίσης.

Η φράση προέρχεται από το βιβλίο του D.Landes "O πλούτος και η φτώχεια των εθνών" και αναφέρεται στην περίοδο 1890-1900 της παλινόρθωσης των Μεϊτζι όπου τέθηκαν τα θεμέλια της Ιαπωνικής εκβιομηχάνισης. Το συμπέρασμα του συγγραφέα είναι ότι για να επιτευχθεί η οικονομική ανάπτυξη ενός έθνος πρέπει μια ή δύο γενιές να φτύσουν στην κυριολεξία αίμα. Η περιγραφή μιας νεαρής γιαπωνέζας εργατρίας της εποχής είναι αποκαλυπτική:

"Δουλεύαμε στο εργοστάσιο από το πρωί, ενώ ακόμη ήταν σκοτάδι, μέχρι τις δέκα το νύχτα, με το φως των λαμπτήρων. Μετά τη δουλεία με κόπο μπορούσαμε να σταθούμε στα πόδια μας. Όταν δουλεύαμε, μέχρι αργά τη νύχτα μας έδιναν πότε πότε ένα γιαμ (για να φάνε). Μετά έπρεπε να πλυθούμε, να χτενιστούμε και τα λοιπά. Η ώρα είχε φτάσει 11. Δεν υπήρχε θέρμανση ούτε το χειμώνα και γι' αυτό έπρεπε να κοιμηθούμε κουβαριασμένες όλες μαζί....τον πρώτο χρόνο δεν πληρωθήκαμε. Τον δεύτερο χρόνο εγώ πήρα 35 γιέν και το επόμενο 50....Η ζωή μιας γυναίκας είναι πραγματικά απαίσια."

Το πολύ χαμηλό εργατικό κόστος είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη της νηπιακής βιομηχανίας. Διότι μόνον έτσι εξασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα. Όταν η βιομηχανία αναπτυχθεί, επιτευχθούν οι οικονομίες κλίμακας (χαμηλό κόστος λόγω μαζικής παραγωγής) και βελτιωθεί η τεχνολογία, τότε είναι εφικτή η βελτιώση των ημερομισθιών και των συνθηκών εργασίας.

Η διαπίστωση αυτή δεν έχει σημασία αν είναι κυνική, σημασία έχει αν είναι αληθής ή όχι. Και φαίνεται ότι είναι αφού η ιστορική παρατήρηση την επιβεβαιώνει. Επιπλέον, το παράδειγμα της Σοβιετικής εκβιομηχάνισης του 1930 δείχνει ότι ούτε το ιδεολογικό καθεστώς παίζει ρόλο,  δεν έχει σημασία αν πεθαίνεις στη δουλειά σε ένα κομμουνιστικό ή σε ένα καπιταλιστικό εργοστάσιο. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τελικά πεθαίνεις στη δουλειά.

Αυτές τις σκέψεις έκανα καθώς διάβαζα σήμερα την ακόλουθη σοκαριστική είδηση:

"Δουλευουν αλλοι για να εχουμε φτηνα προιοντα!. .Μετά την 10η αυτοκτονία υπαλλήλου της εντός του 2010, η ταϊβανέζικη εταιρεία "φοξκονν" στην οποία κατασκευάζονται ορισμένα από τα πιο προηγμένα προϊόντα τεχνολογίας, άνοιξε τις "πύλες" της σε δημοσιογράφους ενώ αποφάσισε επίσης να πάρει δραστικά μέτρα, ζητώντας κυρίως από τους υπαλλήλους της να δεσμεύονται γραπτώς ότι δεν θα αυτοκτονήσουν.



Ένας υπάλληλος της εταιρείας, η οποία προμηθεύει μεγάλες πολυεθνικές, αυτοκτόνησε χθες, πηδώντας από κτίριο της "φοξκονν" στην πόλη Σεντσέν.


Πρόκειται για τη 10η αυτοκτονία στην Κίνα από τον Ιανουάριο στους κόλπους του πρώτου κατασκευαστή ηλεκτρονικών εξαρτημάτων στον κόσμο, οι 9 από τις οποίες έγιναν στην Σεντσέν, η οποία βρίσκεται στις πύλες του Χονγκ Κονγκ.


Συνολικά 12 Κινέζοι υπάλληλοι της Hon Χάι Precision Industry, που είναι γνωστή με την ονομασία "φοξκονν", έχουν πηδήξει στο κενό από την αρχή της χρονιάς. Δύο από αυτούς τραυματίστηκαν σοβαρά.

Η εγκατάσταση της "φοξκονν" βρίσκεται στην περιοχή Σεντσέν της νότιας Κίνας και απασχολεί 400.000 εργάτες.


Η ξενάγηση του Τύπου στις εγκαταστάσεις της ήταν μία προσπάθεια της εταιρείας να αποδείξει ότι οι συνθήκες εργασίας είναι καλές και ότι δεν είναι αυτές που ευθύνονται για τις αυτοκτονίες.


Όπως αναφέρουν τα διεθνή πρακτορεία στους εξωτερικούς τοίχους των κτιρίων έχουν μπει δίχτυα για να συγκρατούν πιθανούς αυτόχειρες, ενώ περίπου 100 σύμβουλοι προετοιμάζονται για να παρέχουν υπηρεσίες.


Από την άλλη πλευρά συνδικάτα και οργανώσεις καταγγέλλουν συνθήκες "κόλασης" στην εταιρεία. Αναφέρουν ότι επικρατεί στρατιωτική πειθαρχία και ότι οι εργάτες αναγκάζονται να δουλεύουν υπό σκληρές συνθήκες.


Πάντως μετά το πρόσφατο κύμα αυτοκτονιών στη βιομηχανική μονάδα της στη νότια Κίνα, η "φοξκονν" Technology ζητά από τους υπαλλήλους της να δεσμευτούν γραπτώς ότι δεν θα αυτοκτονήσουν και θα ζητήσουν ψυχιατρική βοήθεια εάν κριθεί απαραίτητο.


Από την πλευρά της, η αμερικανική εταιρία ηλεκτρονικών υπολογιστών Dell ανακοίνωσε σήμερα πως ερευνά τις συνθήκες εργασίας στην "φοξκονν" Technology, έναν από τους προμηθευτές της στην Κίνα, μετά τα τραγικά γεγονότα."

Πηγή: ΝΕΤ105,8 ΑΠΕ


Η ιστορία επαναλαμβάνεται λοιπόν. Νέες οικονομικές  δύναμείς γεννιούνται στην Ανατολή. Οι πάνες της νηπιακής τους βιομηχανίας είναι βρώμικες, αλλά κάποια στιγμή θα ενηλικιωθούν. Για την ώρα εμείς απολαμβάνουμε καταπληκτικά βιομηχανικά προϊόντα σε πολύ χαμηλές τιμές. Για την ιστορία η φοξκον που οι εργάτες της πηδάνε από τα παράθυρα ο ένας μετά τον άλλον, προμηθεύει εξαρτήματα για το περίφημο iphone της Apple..

Πίσω από ένα πέπλο άγνοιας.

Φαντάσου ότι είσαι ένας κοινωνικός σχεδιαστής που αναλαμβάνει να σχεδιάσει μια νέα κοινωνία. Τι θα επέλεγες; Θα άφηνες τον κόσμο ως έχει; Θα τον άλλαζες; Και αν τον άλλαζες, πως ακριβώς θα τον άλλαζες; Προσοχή όμως μην βιαστείς να αποδώσεις στον εαυτό σου πολυτελείς επαύλεις, κότερα, γυναίκες (ή άντρες ή και τα δύο...), χρήμα και εξουσία, διότι για να είναι πιο δίκαιο το πείραμα, βρίσκεσαι κάτω από ένα πέπλο άγνοιας για την μελλοντική σου θέση στον κόσμο. Σχεδιάζεις από το μηδέν τον κόσμο, αλλά δεν ξέρεις ποιός είσαι , ούτε ποιός θα είσαι στον καινούριο σου κόσμο. Εντελώς τυχαία θα κατανεμηθείς κάπου στην κοινωνία που θα έχεις φτιάξεις. Αν είσαι τυχερός μπορεί να καταλήξεις μέσα ένα ακριβό ζευγάρι παπουτσιών sebago, αν είσαι άτυχος μπορεί να καταλήξεις ξυπόλητος να πλένεις τζάμια στα φανάρια. Ακόμα χειρότερα, έχεις πιθανότητα 1/5 να γεννηθείς ένας μικροτσούτσουνος κινέζος.

Η ιδέα ενός τέτοιου πειράματος σκέψης ανήκει στον John Rawls έναν από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς φιλοσόφους του αιώνα. Σκοπός του Rawls ήταν να θεμελιώσει μια θεωρία για την κοινωνική δικαιοσύνη. Ο Rawls όχι μόνο πίστευε ότι η δικαιοσύνη έχει αξία αυτή καθαυτή, αλλά παράλληλα οι θεσμοί μιας κοινωνίας μπορούν να επιβιώσουν μόνο αν είναι αντιληπτοί από τα άτομα ως δίκαιοι: "institutions will survive only if they are perceived to be just".

Το πείραμα σκέψης που μας καλεί να πάρουμε μέρος, να φαντασιωθούμε δηλαδή πως θα ήταν μια δίκαιη κοινωνία όταν οι σχεδιαστές της λαμβάνουν αποφάσεις κάτω από ένα πέπλο άγνοιας (veil of ignorance) για την θέση τους στην κοινωνία, αποτελεί το θεμέλιο λίθο της θεωρίας του.

Το ξεχωριστό στη θεωρία του Rawls είναι ότι δεν απαιτεί οι κοινωνικοί σχεδιαστές να είναι αλτρουιστές για να φτιάξουν ένα δίκαιο κόσμο. Ακόμα και ένας κυνικός ορθολογιστής που νοιάζεται απλά για το ατομικό του συμφέρον  θα επιλέξει αρχές που ικανοποιούν τον κανόνα του maximin (μεγιστοποιήση του ελάχιστου, όπου ελάχιστο για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι το εισόδημα, η κατανάλωση, η ευημερία κτλ.) και οδηγεί στη βελτιώση της κατάστασης των ασθενέστερων! (η λογική είναι ότι αν φοβάσαι ότι υπάρχει πιθανότητα να βρεθείς ξυπόλητος ζητιάνος σε ένα φανάρι, θα φροντίσεις να μην υπάρχουν ζητιάνοι έτσι ώστε αυτή η πιθανότητα να ισούται με μηδέν). Φυσικά, προαπαιτούμενο είναι η απόλυτη αμεροληψία (το πέπλο της άγνοιας) του σχεδιαστή. Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα. Αν ο σχεδιαστής γνωρίζει εκ των προτέρων ότι αν αρρωστήσει θα θεραπευτεί στα καλύτερα ιδιωτικά νοσοκομεία, τότε το πιο πιθανό είναι να έχει χεσμένη την δημόσια υγεία. Αν αντίθετα κινδύνευει να καταλήξει σε κάποιο ράντζο ενός δημόσιου νοσοκομείου, τότε μάλλον είναι πιο πιθανό να ενδιαφερθεί παραπάνω για την δημόσια υγεία.

Το Ρολσιανό πέπλο της άγνοιας έκτοτε δέχθηκε πολλές κριτικές, δεν έπαψε όμως να έχει τεράστια επίδραση τόσο στην πολιτική φιλοσοφία όσο και στα δημόσια οικονομικά, προσφέροντας  μια ορθολογική ερμηνεία των αναδιανεμητικών πολιτικών και του κοινωνικού κράτους. Η κοινωνική πολιτική, καθώς και η άμβλυνση της φτώχειας και της ανισότητας δεν είναι ανάγκη να  απορρέουν μόνο από τον αλτρουισμό μας. Αποτελούν και ορθολογική επιλογή της κοινωνίας. Το τελευταίο αυτό συμπέρασμα, κατά την γνώμη μου, εγγυάται την βιωσιμότητα των θεσμών αυτών.

Άλλο λόγος, άλλο πράξη,

Κάποτε είχαν ρωτήσει τον ηθοποιό Σπύρο Παπαδόπουλο πως συμβιβάζει την ιδιότητα του αριστερού με τις υπέρογκες αμοιβές που εισπράττει για την εκπομπή του. Η απάντηση αποστομωτική: "Αριστερός είμαι, όχι μαλάκας". Τις τελευταίες ημέρες αρνητική δημοσιότητα πήρε το γεγονός ότι η γυναίκα του Αλέξη Τσίπρα γέννησε σε πολυτελή σουίτα του Ιασώ. Φανατικός πολέμιος του ιδιωτικού επιχειρείν ο Αλέξης, αλλά προφανώς όχι όταν έχει να κάνει με την γέννηση του παιδιού του. Οι δε κυβερνήσεις της ΝΔ υποστηρικτές των αποκρατικοποιήσεων και της συρρίκνωσης του τεράστιου δημοσίου, όχι όμως όταν πρέπει να βολέψουμε στο δημόσιο ανήψια, κουμπάρους και παρατρεχάμενους. Εξίσου αστείοι οι διάφοροι εθνικόφρονες τουρκοφάγοι ελληναράδες, μόλις τους καλέσει η μαμά πατρίδα τα τηλέφωνα παίρνουν φωτιά. Διότι καλές οι παρελάσεις, οι σημαίες και οι εθνικοί ύμνοι αλλά όχι και να μας τρώνε τα κουνούπια σε κάποιο μαύρο στρατόπεδο στον Έβρο. 

Η ιδεολογία συνυπάρχει σχεδόν ταυτολογικά με την υποκρισία. Λες και το ένα παράγει το άλλο. Μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία πάνω στο ζήτημα αυτό βρήκα σε μια εργασία του αμερικάνου ακαδημαϊκου  L.Thurow, όπου ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι συνυπάρχουν στο άτομο δύο επίπεδα προτιμήσεων: οι ατομικές (private-personal preferences) και οι κοινωνικές (individual-societal preferences)*. Ο κάθε άνθρωπος με δεδομένο το περιβάλλον στο οποίο ανήκει, λαμβάνει τις βέλτιστες αποφάσεις, αυτό όμως δεν μπορεί και ούτε πρέπει να τον εμποδίζει να πιστεύει ότι αυτό καθαυτό το περιβάλλον δεν είναι το βέλτιστο. Για παράδειγμα, σε μια καπιταλιστική κοινωνία το βέλτιστο είναι να προσπαθείς να μεγιστοποιήσεις τον πλούτο σου, αυτό όμως δεν σε εμποδίζει να πιστεύεις ότι ένα περιβάλλον το οποίο σου ορίζει ως βέλτιστη μια τέτοια επιλογή (την μεγιστοποιήση του κέρδους) δεν είναι το ιδανικό (δεν είναι βέλτιστο).

Παρότι πρόκειται περί κομψής ερμηνείας όντως, ομολογώ ότι δεν με πείθει. Μια χαρά γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ Υπερεγώ (ηθική) και Αυτό (ορμέμφυτο), έτσι ώστε να απολαμβάνουμε την πολυτέλεια της ήσυχης συνείδησης: δεν γουστάρω μια τον βρωμοκαπιταλισμό, αλλά διάολε είναι ωραίες οι μερσεντές και οι σουίτες.

Όμως τα λόγια είναι τσάμπα, ενώ οι πράξεις κοστίζουν και ακριβώς επειδή κοστίζουν, δηλαδή συνεπάγονται θυσίες, έχουν την δυνατότητα να αλλάξουν τον κόσμο. Χέστηκε η Coca-Cola αν εσύ θα κατακεραυνώσεις τις πολυεθνικές στο επόμενο φεστιβάλ της ΚΝΕ, άπαξ και ύστερα πιείς 2-3 μαζί με το χάμπουργκερ σου. Αν την βρίσκεις με το να καταναλώνεις, σιχτιρίζοντας, τα προϊοντα τους, καθόλου δεν τους πειράζει.

*L.Thurow, (1974), "Cash versus in-kind transfers", American Economic Review.